ZEPPELİN: Bir sanat hırsızlığı müzesi

Güney Almanya’nın Friedrichshafen şehrinde yer alan Zepplin Müzesi, II. Dünya Savaşı esnasında sanat eserlerinin Naziler tarafından ele geçirilme ihtimallerine göre kategorileştirerek sergilemeye başladı.

Müze, sergilediği eserleri yeşil-sarı-turuncu-kırmızı renklerindeki etiketlerle işaretleyip sergiliyor.1933’ten 1945’e kadar olan 12 yıllık Nazi döneminde, muhtemelen çalındığını gösteren kırmızı bir etiket henüz hiçbir esere verilmedi. Şimdiye dek iki eser turuncu etiket aldı. Geriye kalanlar yeşil ve sarı şeklinde işaretlendi. Turuncu etiketli resimlerden biri olan Otto Dix’in eseri, daha önce 1933 yılında Almanya’dan kaçan, Yahudi koleksiyoncu Max Strauss’a aitti. Eserini baskı altında kalıp kaçmadan hemen önce mi, yoksa çok önceden mi sattığı bilgisi net değil.

Etiketleme, müzenin son sergilerinden birinin bir parçası olarak lanse edildi: “Sahiplik Yükümlülüğü: İnceleme altında bulunan bir sanat koleksiyonu.”

Birçok Yahudi sanat koleksiyoncusunun, 1930’lu yıllarda ya el konulmuş ya da son derece düşük fiyata satmak zorunda kaldığı epey eseri bulunuyor. Herman Goering de dahil olmak üzere, birçok yüksek rütbeli Nazi subayı da, bu süreçte hayli büyük bir sanat eseri koleksiyonu toplamış oldular.

Toplanan eserlerin bir kısmı ise Alman savaş çabalarını finanse etmek adına satıldı. Öte yandan Naziler, birçok modern sanat eserlerini - Entartete Kunt’unkiler gibi – ‘Dejenere sanat’ olarak değerlendirerek sergilerden kaldırdı ya da yok ettiler.

Savaştan sonra pek çok eser müze ya da sanat koleksiyoncularına satılırken, geride kalan eski sahiplerin durumları hakkında pek aydınlatıcı veriler elde edilemedi. Alman Kayıp Sanat Vakfı, eserlerin eski sahiplerini bulabilmek için, üç yıl önce, milyonlarca Euro tutarında bağış topladı. Organizasyon, Nazilerin o dönemlerine ait, ele geçirilen eşyaların bir veri tabanını oluşturmaya çalışıyor.