Üretim devrimi ve toprak

2000-2002 yılları arasında konuk öğretim üyesi olarak Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde görev yaptım. Tarım Ekonomisi Bölümü öğretim elemanları ve öğrencilerinin katılımı ile yapılan geniş kapsamlı bir araştırmanın proje yürütücüsü idim. Bu araştırma Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Deniz, Yer ve Atmosfer Bilimleri Grubu tarafından desteklenmiştir. 101 Y 095 (VAP05) numaralı araştırma projesinin sonuç raporu kuruma takdim edilmiş olup, yayınlanması henüz (!) mümkün olmamıştır.

Araştırmanın yapıldığı 2002 yılında Van ilinde 13 ilçe ve 544 köy bulunmaktaydı. Araştırmada, tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bulgular,13 ilçede ve 68 köyde 798 çiftçi ile yüz yüze yapılan anketlerin sonucuna dayanmaktadır. Köyün genel durumu hakkında bilgi toplamak üzere köy ve mahallelerden 63 adedinin muhtarları ile “Köy Anketi” yapılmış olup, bunlardan 2 adedi iptal edilmiştir.

Toplam olarak 13 ilçe ve 68 köyde yer alan 798 işletmenin verileri 5 gruba ayrılarak analiz edilmiş bulunmaktadır. Analiz edilen işletmelerin 98952 dekar alanı kapsadığı belirtilmelidir.

İncelenen işletmelerin 16’sının hiç arazisi yoktur, bunlar hayvancılıkla uğraşan işletmelerdir. Toplam 24 işletme hiç mülk araziye sahip değildir. 35 işletme ortakçılık yoluyla, 51 işletme de kiralama suretiyle arazi işlemektedir.

Aşağıdaki çizelgelerde sondan ikinci sütunda 500 dekardan fazla araziye sahip büyük işletmelere ait veriler yer almaktadır. Bunların tamamı 25 adet olup, işletmelerin yüzde 3,13’ünü teşkil etmektedir. Nüfusun yüzde 3,5’i bu işletmelerde bulunmaktadır. İşletme arazisi 1039 dekar olup, bunun 876 dekarı mülk arazidir. İşletme arazisinin yarıya yakını olan 407 dekarı sulanan arazidir. Bu işletmeler araştırma kapsamına giren toplam alanın yüzde 26,5’ini kullanmaktadır.

Şimdi baştan ikinci sütünda yer alan 50 dekardan az arazisi olan işletmelerin durumuna göz atalım. Bu işletmelerin sayısı 380 olup, incelenen işletmelerin yüzde 48’ini oluşturmaktadır. Toplam nüfusun yüzde 44,5’i bu işletmelerde bulunmaktadır. Ortalama işletme arazisi 22,8 dekardan ibarettir ve bu grup toplam alanın yüzde 8,76’sını işlemektedir.

Beşinci grupta yer alan ortalama bir işletme en küçük gruptakinin 45,5 katı araziyi kullanmaktadır. 51 ile 100 dekar arasında araziye sahip ikinci grup işletmeler 159 adet olup toplamın yüzde 20’sini oluşturan bu işletmeler arazinin yüzde 12,45’ni işletmekte nüfusun yüzde 22’sini barındırmaktadır.

Birinci ve ikinci grup işletmelerden oluşan 100 dekardan küçük işletmeler toplam nüfusun yüzde 66’sını, yani üçte ikisini barındırdığı halde bunlar arazinin beşte biri olan yüzde 21’ini işletmektedir.

Sonuç:
Somut araştırma verilerine göre toprak dağılımı adil ve dengeli değildir. Üretim ve gelir miktarı ile arazi genişliği arasında sıkı bir ilişki vardır. Başka bir anlatımla arazi yetersiz ise gelir de yetersiz olur. Doğal koşulların elverişli ve cömert olmadığı Van yöresinde 22,8 dekar araziden sağlanan gelirle ortalama 10 kişilik aileyi geçindirmek mümkün değildir. Her üç aileden ikisinin kente göç etmesi istenmiyorsa çiftçilerin yeterli toprağa kavuşturulması gerekir.

Atatürk’ün vasiyeti yerine getirilmelidir. Vatan Partisi’nin Üretim Devrimi Kuraltaylarına önerileri arasında yer alan 37. madde Toprak Reformu konusuyla ilgilidir (Bkz. Teori, Ağustos 2019, s.21). Tartışmalar sonrasında Üretim Devrimi

Genel Kurultayı’ndan çıkacak güçlü bir destek, tarım devriminin temel dayanağı olacaktır.
Kaynak: Cengiz Çakır, İbrahim Yıldırım ve Ahmet Şahin; Van Kent Çevresinde Tarımsal Üretimi Yeniden Geliştirmek Üzere Hayvansal ve Bitkisel Üretim Envanteri, TÜBİTAK Proje No: 101 Y 095 (VAP05) Mart 2004, İzmir.