Türkiye’de işsizlik maaşı: Kimler alabilir? Başvuru şartları neler? Maaş ne kadar?

REKLAM

Koronavirüsün ekonomik hayatı alt üst etmesiyle gözler işsizlik maaşına çevrildi.

Covid-19 salgınından korunmak için bir çok ülkede insanlar evlerinde kalmayı tercih ederken bunlardan birisi de Türkiye. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun ifadesiyle "Türkiye'nin hayatı, yüzde 80 seviyesinde durdu".

Türkiye'de 211 bin 645 iş yeri de kapalı durumda. İşyerlerinin kapanmasıyla yüzbinlerce işçinin ücretsiz izne zorlanması veya işten çıkarılması gündemde. Bu kişiler işsizlik maaşı alıp alamayacağını merak ediyor.

Peki Türkiye’de kimler işsizlik maaşı alabiliyor? Hangi şartlarda işsizlik ödeneği alabilirsiniz? İşsizlik maaşı ne kadar?

İşsizlik maaşının kaynağı nedir?

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) açıkladığı bilgilere göre, kamuoyunda işsizlik maaşı olarak bilinen ödemenin kanundaki adı "işsizlik ödeneği". Bu ödenek, sigortalı işsizlere yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödeme. İşsizlik maaşı ödemelerinin yapıldığı İşsizlik Fonu’nun gelirleri; yüzde 2 işveren primi, yüzde 1 işçi primi ve yüzde 1 devlet katkısı ile faiz gelirlerinden oluşuyor.

İşsizlik maaşı almanın şartları neler?

• İşten çıkarılmadan önceki son 120 gün sigortalı olmak,
• İşten çıkarılmadan önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak (Bu prim, sigortalı çalıştığınız sürece otomatik olarak ödeniyor)
• İşten çıkarıldıktan sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak

İşsizlik maaşına nasıl başvurulur?

İşten çıkarılan kişi 30 gün içinde İŞKUR’a başvuru yapmalıdır. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmekte.

İşsizlik maaşının ödenebilmesi için işsiz kişi iş almaya hazır durumda olmalıdır. İŞKUR’a başvuru yapmak sizin iş aradığınız anlamına geliyor. İşsizlik ödeneği başvurusu yaparken kişinin iş arayan kaydı yapılıyor. Bu kayıt ile işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması amaçlanıyor.

İşsizlik maaşını ne kadar süre için alabilirsiniz ?

Kaç ay işsizlik maaşı alacağınız işten çıkarılmadan önceki son üç yıl içinde kaç gün sigortalı olarak çalıştığınıza bağlı olarak değişiyor. İşsizlik maaşının süresi en az 6 ay ; en çok ise 10 ay. İşten çıkarılmadan önce :

• 600 gün sigortalı olarak çalışan işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışan işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışan işsizlere 300 gün süre ile işsizlik ödeneği veriliyor.

Peki, işsizlik maaşı ne kadar?

İşsizlik maaşı işten çıkarılmadan önceki son dört maaşınıza göre değişiyor. İşsizlik maaşı en az bin 168 lira, en çok ise 2 bin 336 lira. Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ini geçemiyor.

İşsizlik maaşı alanlar sağlık sigortasından yararlanır mı?

İşsizlik maaşı aldığınız süre sağlık hizmetlerinden (genel sağlık sigortası) yararlanmaya devam edebilirsiniz. Bunun dışında İŞKUR’un yeni bir iş bulma ve meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimlerinden de yararlanabilirsiniz.

Koronavirüs mağdurlarına özel bir düzenleme geldi mi?

200 binden fazla işyerinin koronavirüsten kapanması ve bir çok firmada da üretime ara verilmesi veya düşük kapasiteyle çalışması işçileri derinden etkiledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan önlem paketinde kısa çalışma ödeneği gündeme geldi. Bu zaten İşsizlik Sigortası Kanunu’nda yer alan bir uygulama. İşverenden kaynaklanmayan ve üretimin kısmen veya tamamen durmasına yol açan salgın hastalık hallerinde bu ödenek devreye giriyor. Kısa çalışma ödeneği, üretimi duran ya da azalan işyerlerinde işçi maaşlarının üç ay süreyle İşsizlik Fonu’ndan ödenmesini öngörüyor. İdari bir kararla bu süre altı aya kadar uzatılabiliyor. İşsizlik Fonu’nun gelirleri; yüzde 2 işveren primi, yüzde 1 işçi primi ve yüzde 1 devlet katkısı ile faiz gelirlerinden oluşuyor.

Kısa çalışma ödeneği için normalde işsizlik maaşına başvurabilmek için gereken şartlarının tamamı geçerli. Ancak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk bundan kolaylaştırmaya gittiklerini açıkladı. Selçuk, bu ödenekten, kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün sigortalı olanlar ve son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olanların yararlanabildiğini hatırlattı. Bakan Selçuk 600 gün şartını 450 güne, 120 gün şartını da 60 güne düşürdüklerini bildirdi.

Peki, patronlar işsizlik maaşı alabilir mi?

İşsizlik maaşı ödemeleri İşsizlik Fonu’ndan yapılıyor. Bu fondan bir işyerinde sigortalı ücretli olarak çalışan işçiler yararlanabiliyor. Bağ Kur kapsamındaki esnaflar ise bundan yararlanamıyor. Ancak hükümet esnaflar Ahilik Sandığı’nı kurdu. Ahilik Sandığı, Ücret Garanti Fonu gibi İşsizlik Fonu bünyesinde faaliyet gösterecek. Primlerin yüzde 2’si esnaf tarafından, yüzde biri devlet tarafından ödenecek. Bağ Kur kapsamındaki esnaflar işsiz kaldıkları dönemde işsizlik maaşı alabilecek. Ancak daha önce iki sene ertelenen Ahilik Sandığı’nın faaliyetlere başlaması 26 Mart 2020 günü Resmi Gazete’de yayımlanan geçici kanun ile 1 Ocak 2021’e ertelendi. Bu durumda Ahilik Sandığı, prim toplamaya 1 Ocak 2021’de başlayacak, ilk işsizlik maaşını 1 Ocak 2024’ten sonra ödeyecek.

İkinci kez işsizlik maaşı alınabilir mi?

İşsizlik maaşı alırken, İŞKUR’un önerdiği işi kabul etmezseniz veya kayıtdışı çalıştığınız tespit edilirse işsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilir. Ancak işe girerseniz ve tekrar işsiz kalırsanız daha önceden hak edilen işsizlik ödeneği süresi dolduruluncaya kadar ödenekten yararlanabilirsiniz. Örneğin ilk başvuruda 9 ay ödenek hakkı kazandınız. 4 ay aldıktan sonra işe girip tekrar işsiz kaldınız. Kalan 5 ay için de işsizlik maaşı alabilirsiniz.

İlk hakkınızda kazandığınız tüm süre için işsizlik maaşı almanız durumunda yeniden işsizlik maaşı alabilmek için işe girmeli ve yeniden işsizlik maaşı şartlarını yerine getirmelisiniz. Bu da son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı çalışmanız anlamına geliyor.

Türkiye’de kaç kişi işsizlik maaşı alıyor?

İŞKUR’un son açıkladığı bültene göre Şubat ayında 592 bin 810 kişi işsizlik maaşı aldı. İşsizlik maaşı alanların sayısı geçtiğimiz yıl Ağustos ayında 689 bini aşmıştı. Mart 2002 tarihinden 29 Şubat 2020 tarihine kadar işsizlik ödeneğine 13 milyon 77 bin 913 kişi başvurmuş 7 milyon 850 bin 701 kişi ödenek almaya hak kazandı.

Türkiye'de koronavirüs vaka sayısı 16. günde 3 bini aştı: Diğer ülkelerin grafiği nasıldı?