TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç katıldığı canlı yayında iş ve çalışma hayatı hakkında vatandaşlardan gelen soruları cevapladı.
Kılıç’a sorulan sorular arasında en fazla dikkati çeken sorular arasında prim gününü doldurmuş vatandaşların çalışmaya devam etmesi durumunda emekli maaşı aylıklarının düşüp düşmeyeceği oldu.
Cafer Susuz isimli bir vatandaş, “Bir havayolu şirketinde host olarak çalışıyorum. Bizim fazla mesai hakkımız yok mu?” şeklinde sorduğu soruya TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç, “Genel olarak hava iş kanuna sahip olmadığımız için havayolu şirketi personelinin borçlar kanuna tabi olduğunu söyleyebiliriz. Borçlar kanunu 402. Maddesinde fazla mesai konusu da düzenlenmişti. Ama bütün haklar açısından özellikle tazminat, izin hakkındaki konular da onların da bütün hakları var. Ülkemizde özellikle sivil havacılık son yıllarda ciddi şekilde gelişti. Çalışan sayısında çok ciddi anlamda büyük bir artış sağlandı. Benim gönlümden geçen artık bir hava-iş kanuna sahip olmamız gerektiğini düşünüyorum.” şeklinde cevap verdi.
ENGELLİ VE MALULEN EMEKLİ OLMA
İbrahim Şahin isimli bir diğer vatandaş ise, “Malulen rapor olmak için Sosyal Güvenlik Kurumu’na dilekçe verdim. Engelli emekliliğinden yararlanmak için ne yapmalıyım?” şeklinde sorduğu soruya Kılıç, “Malulen hakkıyla emeklilikte iş göremez raporu birbirinden farklı. Malulen emeklilikte iş göremez raporu en az yüzde 60 çalışamamazlık, iş görememezlik durumunu ifade eder. Engelli hakkıyla emekliliğinde ise bu oran yüzde 40 düşer. Eğer yüzde 60 değil de yüzde altmışın altında yüzde 40’a kadar engelli hakkıyla emeklilik söz konusu olacaktır. Bunun için aslında yüzde 40 oranında rapor bu yönde alınacak. Dolayısıyla koşullarda uyuyorsa burada özellikle işe giriş tarihi çok önemlidir. İşe giriş yaptığı tarihe göre yıl ve sigortalılık süresi prim günü aranır. Bunları tamamlıyorsa engelli hakkıyla emekli olmasında bir sakınca yok. Engelli hakkıyla emeklilikte malulen emekliliğe göre alacağı aylık miktar daha düşük olacaktır.” Dedi.
SÖZLEŞME YENİLENMEMESİ DURUMUNDA TAZMİNATI ALABİLİRSİNİZ
Hasan Çaylık, “Bir belediyede özel güvenlik görevlisiyim. Sözleşmem uzatılmazsa tazminat alabilir miyim?” sorusuna karşılık ise Kılıç, “Belediyelerde ve kamu kurumlarında da hizmet sözleşmesi sonlanmışsa daha önceki hizmet sözleşmesi dönemlerine ilişkin bütün kıdemine ilişkin haklar teminat altına alınmıştır. Dolayısıyla geçmiş döneme ilişkin bütün kazanılmış hakların kıdem tazminatı başta olmak üzere kullanılmamışsa yıllık ücretli izinlerin son brüt ücret üzerinden çalışana verilmesi gerekir. Sözleşmesi yenilenmemesi durumunda önceki dönemleri kapsayan kıdem tazminatını işveren ödemek zorunda kalacaktır. “ dedi.
SGK’DAN PRİMLERİNİZİ GERİ ALABİLİRSİNİZ
Çicek Sevimli ise, “Yaşı dolan ama primi eksik olanlar için geriye dönük borçlanma hakkı çıkar mı?” sorusuna cevap olarak Kılıç ise, “Bu yönde bir tasarruf olacağını hiç düşünmüyorum. Yaşı tamamlamış prim günü eksik aslında tam tersi Emeklilikte Yaşa Takılanlarla (EYT) ilgili bu durumda toptan ödeme yapar SGK. Eğer yaşı tamamladınız gerekli prim gününü toplayamamışsanız o güne kadar ödediğiniz primleri geri alabilirsiniz. Böyle bir düzenleme varken yeni bir düzenlemeye gidilmeyeceğini düşünüyorum.” dedi.
ASGARİ ÜCRET ÜZERİNDEN PRİMLERİ YATANLARIN EMEKLİ MAAŞI DÜŞEBİLİR
Erhan Zararsız ise, “Yaşım 48 primim 9 bin gün. 51 yaşında emekli olacağım. Şuan çalıştığım için emekli maaşım düşer mi?” sorusuna ise Kılıç, “Emekli maaşını primle ilişkilendirmemek lazım ama asgari ücret üzerinden hep yatırıldığına göre aylığını olumsuz yönünde etkileyecek. Aylık bağlama oranı düştüğü için 2008 sonrasında geçmiş yıllara geçmiş dönemlere göre 2000 öncesine göre daha düşük aylık bağlama oranı söz konusu olduğu için asgari ücret üzerinden yapılan prime esas kazanç bildirimleri emekli aylığını düşürür” ifadelerini kullandı.
