Son Dakika: Danıştay 86 yıllık kararı iptal etti, Erdoğan kararnameyi imzaladı ve Ayasofya resmen cami oldu

Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da bu karardan dakikalar sonra kararnameyi imzaladı. Daha sonra Ayasofya ile ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ayasofya'nın 24 Temmuz'da ibadete açılacağını duyurdu.

İLK NAMAZ 24 TEMMUZ'DA

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ayasofya'nın ibadete açılması sonrasında Millete Sesleniş konuşmasında, "Hazırlıkları süratle tamamlayarak 24 Temmuz 2020 Cuma günü, cuma namazı ile birlikte Ayasofya'yı ibadete açmayı planlıyoruz." dedi.

Müze statüsünden çıkmasıyla birlikte Ayasofya Camisi'ne ücretli giriş uygulamasını da kaldırdıklarını açıklayan Erdoğan, "Tüm camilerimiz gibi Ayasofya'nın kapıları da yerli ve yabancı, Müslim ve gayrımüslim herkese sonuna kadar açık olacaktır" diye konuştu.

"TÜRKİYE'NİN EGEMENLİK HAKLARIYLA İLGİLİ"

"Herkesi, ülkemizin yargı ve yürütme organları tarafından alınan Ayasofya kararına saygılı olmaya davet ediyorum" diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Uluslararası alanda bu konuda ortaya konan her türlü görüşü elbette anlayışla karşılarız. Ancak, Ayasofya'nın hangi amaçla kullanılacağı konusu, Türkiye'nin egemenlik haklarıyla ilgilidir. Bu konuda, görüş belirtmenin ötesindeki her türlü tavrı ve ifadeyi, bağımsızlığımızın ihlali olarak kabul ederiz" ifadelerini kullandı.

Erdoğan sözlerini şöyle sürdürdü: "Türk milletinin Ayasofya üzerindeki hakkı, yaklaşık 1500 yıl önce bu eseri ilk inşa edenlerden daha az değildir. Tam tersine yaptığı katkılar ve güçlü sahiplenişi itibarıyla milletimizin, bugün insanlık mirasının en önemli eserleri arasında gösterilen Ayasofya üzerindeki hakkı daha fazladır. Ülkemizde ibadete açık 435 kilise, sinagog ve havra bulunuyor. Bu manzara, farklılıklarımızı zenginlik olarak gören anlayışımızın tezahürü."

ERDOĞAN, 1934 TARİHLİ KARARNAMEYİ ELEŞTİRDİ

Cumhurbaşkanı, Ayasofya'yı müzeye dönüştüren 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını eleştirerek, "Tek parti döneminde alınan bu karar, tarihe ihanet olmanın yanında hukuka da aykırıydı. Çünkü Ayasofya ne devletin ne de herhangi bir kurumun malı değil, vakıf mülküdür" dedi.

ERDOĞAN "HAYIRLI OLSUN" MESAJIYLA AYASOFYA KARARNAMESİNİ PAYLAŞTI

Sosyal medya hesabından "Hayırlı olsun" ifadeleri ile kararnameyi paylaşan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzaladığı kararda şu ifadelere yer verildi:

"İstanbul ili Fatih ilçesinde bulunan Ayasofya Camii'nin müzeye çevrilmesi hakkındaki 24.11.1934 tarihli ve 2/1589 sayılı Bakanlar Kurulu kararı, Danıştay 10'uncu Dairesinin 02.07.2020 tarihli ve E: 2016/16015, K: 2020/2595 sayılı kararı ile iptal edildiğinden Ayasofya Camii'nin yönetiminin 22.06.1965 tarihli ve 663 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun'un 35. maddesi gereğince Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına karar verilmiştir."

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın o paylaşımı ve kararname:

RESMİ GAZETE'DE YAYINLANDI

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzaladığı kararın Resmi Gazete'de yayınlanmasıyla karar resmileşmiş oldu.

DANIŞTAY GEREKÇELİ KARAR AÇIKLADI

Danıştan'ın 10'uncu Dairesi, Ayasofya'yı müze yapan 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal ederek, ibadete açılması önündeki engeli kaldırdığı kararın gerekçesi açıklandı.

Danıştay kararında; davacı olan Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği'nin, Ayasofya'nın tapu kaydında cami olarak geçtiğini, vakıf malı olan Ayasofya'nın vakfiyesine uygun bir şekilde cami olarak kullanılması gerektiğini ve bu nedenle söz konusu kararın iptalini istediği belirtildi. Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneğinin açtığı davada, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptaline oy birliğiyle karar verildiği belirtilerek, şöyle denildi:

"Dava konusu Bakanlar Kurulu kararı, ilgili mevzuat, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları kapsamında değerlendirildiğinde; Ayasofya'nın, statüsü muhafaza edilerek, hukuk düzeninde güvence altına alınan özel hukuk tüzel kişiliğine haiz mazbut vakıf niteliğindeki Fatih Sultan Mehmet Han Vakfının mülkiyetinde olduğu, Ayasofya'nın, vakfedenin iradesi gereği, sürekli şekilde cami olarak kullanılması için toplumun hizmetine sunulduğu, bedelsiz olarak kamunun istifadesine terk edilmesi yönüyle hayrat taşınmaz niteliği taşıdığı, tapu belgesinde de cami vasfı ile tescilli bulunduğu, vakıf senedinin, hukuk kuralı etki değer ve gücünde olduğu, vakfedilen taşınmazın vakıf senedindeki niteliğinin ve kullanım amacının değiştirilemeyeceği, bu hususun tüm gerçek tüzel kişilerle birlikte davalı idare için de bağlayıcı olduğu kuşkusuzdur. Bu durumda Türk hukuk sisteminde kadimden beri korunarak yaşatılan vakfa ait taşınmaz ve hakların vakfiyesi doğrultusunda istifadesine bırakıldığı, toplum tarafından kullanılmasına engel olunamayacağı, vakıf senedinde sürekli olarak tahsis edildiği, cami vasfı dışında kullanımının ve bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varıldığından, bu hususlar dikkate alınmaksızın Ayasofya'nın cami olarak kullanımının sonlandırılarak müzeye çevrilmesi yönünde tesis edilen dava konusu Bakanlar Kurulu kararında hukuka uygunluk görülmemiştir."

Kararın temyiz yolunun açık olduğu da belirtildi.

AYASOFYA KARARI SÜRECİNDE YAŞANANLAR

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştayda dava açtı. Davayı duruşmalı inceleyen Daire, 2 Temmuz'daki duruşmada tarafları dinledi.

Duruşmanın ardından dosyayı inceleyen Danıştay 10. Daire kararını verdi. Daire, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.

İLK DAVA 2005'TE AÇILMIŞTI

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005'te Danıştay'a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti.

Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005'te söz konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008'de ise Ayasofya Camisi'nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti.

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016'da tekrar Danıştay'a dava açmıştı.

Derneğin, Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018'de karar verilmişti. Yüksek Mahkeme, Ayasofya'nın namaz kılınması için ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesi nedeniyle din ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu, "incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik" nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.

ABD: AYASOFYA'NIN STATÜSÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ HAYAL KIRIKLIĞI

Ayasofya'nın müze statüsünden çıkarılıp yeniden ibadete açılması kararına ilişkin ABD'den yapılan ilk açıklamada, "Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesi hayal kırıklığı" denildi.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Danıştay 10. Dairesi'nin kararı sonrası Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla yeniden ibadete açılan Ayasofya ile ilgili açıklamalarda bulundu. Bakanlık'tan yapılan açıklamada, "Türk hükümetinin Ayasofya'nın statüsünü değiştirmesinden dolayı hayal kırıklığına uğradık. Türkiye'nin Ayasofya'nın herkesin erişebileceği bir yer olmaya devam etmesini sağlamak için atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz" ifadelerine yer verildi.

"ÜZÜNTÜYLE KARŞILADIK"

Rus Ortodoks Kilisesi'nin basınla ilişkilerden sorumlu yetkilisi Vladimir Legoyda, Danıştay'ın kararına ilişkin olarak, "Rus Ortodoks Kilisesi ile diğer Ortodoks kiliselerinin endişelerine kulak verilmemiş olması çok üzücü" dedi.

Legoyda, "Söz konusu karar, çok yazık ki, mevcut anlaşmazlıkları gidermeye yönelik değil. Tam tersine, (Rus Ortodoks Kilisesi lideri) Patrik Kirill'in 6 Temmuz'daki açıklamasında belirttiği gibi daha büyük parçalanmalara yol açabilir" ifadesini kullandı.

KARAR MECLİS'TE DE ALKIŞLANDI

Ayasofya'nın Diyanet İşleri Başkanlığı'na devredilerek ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararı TBMM Genel Kurulu'nda okundu. Milletvekilleri kararı ayakta alkışladı.

"DÜNYAYA KARŞI BİR PROVOKASYON"

Ayasofya'nın müzeye çevrilmesine dair Bakanlar Kurulu kararının iptal edilmesine Yunanistan'dan ilk tepki geldi. Yunanistan Kültür Bakanlığı "Ayasofya kararı bütün uygar dünyaya karşı bir provokasyon" açıklamasında bulundu. Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni, "Erdoğan'ın bu milliyetçi davranışı, ülkesini 600 yıl geriye götürdü" dedi.

"ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA İÇERİSİNDE NAMAZ KILABİRİZ"

TBMM Başkanı Mustafa Şentop da "Ayasofya Camii'nde ne zaman namaz kılacaksınız?" sorusuna "En kısa zamanda. Muhtemelen önümüzdeki hafta içerisinde olabilir. En geç önümüzdeki hafta cumaya kadar bu konuda adım atılır. Hep beraber, siz de gelirsiniz." cevabını verdi.

HRİSTİYANLAR CAMİYE GİREBİLECEK Mİ?

Rusya Federasyon Konseyi Dış İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Andrey Klimov, Ayasofya'nın statüsünün müzeden camiye dönüştürülmesine rağmen Türk siyasetçilerin Rusya'dan gidenler de dahil Hristiyanların Ayasofya'ya girmeye devam edebileceği konusunda güvence verdiğini söyledi.

Sputnik'in haberine göre Klimov, "Bugün Türkiye'den üst düzey siyasetçilerle konuştum. Rusya'dan gidenler de dahil Hristiyanların Ayasofya'ya erişiminin önceden olduğu gibi sağlanacağına dair güvence verdiler" dedi.