Siyaset yoluyla eğitimde ilk tahribat 1924’te kabul edilen “Tevhid-i Tedrisat (Eğitim ve Öğretimin Birleştirilmesi) Kanunu”yla başlamıştır. Bu sistemle eğitimi tekeline alan devlet, halka rağmen tepeden inme dayatmayla yeni bir tarz geliştirmiştir.
Bu sistemde halkın kültür yapısı, bin senelik tecrübesi ve geliştirdiği usûller hesaba katılmamıştır. Bilhassa dîni, manevî değerleri (değer yargılarını), örfü, an’anesi adeta kenara itilmiştir. Gaye, millî ve manevî değerlerinden tecrit edilmiş, asaletini unutmuş, insanlığını kaybetmiş, adeta hippi (avare, berduş, haylaz…) tipi bir vatandaş yetiştirmekti.
Şeflik devrinden, gerçek demokrasiye geçildiğinde ve bilhassa DP iktidarı döneminde (1950-1960) devlet baskısı kırılmış, insanımız büyük ölçüde rahat nefes almıştır. Bu dönemde eğitime önem verilmiş, halkın isteğine uyularak, okullara din dersleri konulmuştur. Ayrıca, İmam Hatip, Yüksek İslâm Enstitüsü gibi ihtiyaç duyulan okullar açılmıştır.
Fakat bu gelişmeleri hazmedemeyen darbeci zihniyet, zaman zaman gerçekleştirdiği darbelerle istibdadın dirilmesine sebep olmuştur. Darbe dönemlerinde eğitim, siyasetin -bilhassa Militarizmin- kıskacında büyük tahribat görmüştür.
DARBE DÖNEMLERİNDE EĞİTİM TAHRİBATI
27 Mayıs 1960 Darbe Dönemi’nde yapılan ilk iş:
Okullarda okutulan “Cumhuriyet Tarihi” dersi kitaplarından DP İktidarı Dönemi (14 Mayıs 1950–27 Mayıs 1960) yeniden tanzim edilmiştir. Bu yeni tanzimde DP Hükümeti’nin içte ve dışta çok mühim ve büyük tarihî hizmetlerinden hiç bahsedilmiyordu. Aksine bir çok karalama ve korkunç iftiralarla yerden yere vuruluyordu. Bundan başka cuntacılar, hasretini duydukları 1950 öncesi Ceberrut Dönemi’ndeki icraatları da gerçekleştirmek istiyordu. Meselâ;
* Ülkeye büyük zarar veren, milletin maddî ve manevî değerlerine savaş açan, rezalet yuvaları haline gelen ve bu yüzden de kapatılan Köy Enstitüleri’ni tekrar hayata geçirmek.
* DP döneminde aslına çevrilen Ezan-ı ve Kur’ân-ı Türkçeleştirmek.
* Sadeleştirme ve Öztürkçe yaftası altında Türkçeye uydurukça kelimeler sokuşturmak. (Başka hiçbir ülkede benzeri olmayan bu duruma neden ihtiyaç duyulduysa?)
* Karma Eğitimi yaygınlaştırmak. Böylece ahlâkın bozulmasına yol açılmış oldu.
* Öğretmen açığını kapatmak için, çok sayıda ortaokul mezunu 45 günlük kurs sonunda öğretmen olarak tayin edilmiştir.
12 Mart 1971 darbe döneminde:
12 Mart 1971’le başlayan muhtıra döneminde, üniversite ve yüksek okullar ile ortaöğretimin büyük bir kısmında zaman zaman çeşitli eylemler yapılarak dersler askıya alınmıştır. Öğretmen ve öğretim elemanlarının çoğu derslerde serbestçe Komünizm propagandası yapıyorlardı.
* Okullarda bilhassa dindar öğretmenlere karşı militarist baskılar olanca şiddetiyle devam etmiştir. Çok sayıda dindar öğretmen, vazifeden atılmış veya uzak yerlere sürülmüştür.
* 1974 yılında CHP ve Millî Selamet Partisi’nin ortak oldukları Koalisyon Hükümeti zamanında çıkarılan Af Kanunu ile 30 bin kadar anarşist serbest bırakılıp, bir kısmı öğretmen olarak tayin edilmişlerdir. Böylece eğitim açıkça dinamitlenmiş oluyordu.
* Hızlandırılmış Eğitim Programlarıyla 4-5 haftalık kurslarla binlerce aday, öğretmen olarak okullara tayin edilmişlerdir.
Kasıtlı olarak yapılan bütün bu tahripkâr gelişmelerin en üzücü tarafı, maalesef devlet eliyle gerçekleşmiş olmasıdır.