SGK'dan prim iadesi nasıl yapılır?

SGK’YA YATIRILAN PRİM NASIL GERİ ALINABİLİR?

Benim sadece 1444 prim günüm var, parasını alabilir miyim? Nereye başvurmam gerekir? (İsimsiz)

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) iki türlü prim iadesi alınabilir. Bunlardan birincisi, yaşı doldurduğu halde emekli olmak için yeterli prim günü bulunmayanlara yapılan toplu ödemedir. İkincisi ise aynı anda birden fazla işverenden ücret alanlar için asgari ücretin 7.5 katından fazla aylık kazanç üzerinden ödenen primlerin iadesidir.

Emeklilik için iki türlü prim günü hesabı yapılır. Örneğin, ilk defa sigortalı çalışmaya 24 Mayıs 1985 ile 23 Kasım 1986 tarihleri arasında başlayan 4/a’lı (SSK) bir erkek normalde 5300 prim günüyle 49 yaşında emekli olabilir. Prim günü 5300’ün altında olduğu için 49 yaşında emekli olamayanlara sosyal güvenlik sistemimiz ikinci bir şans daha tanır. Örneğimizdeki kişi, 3600 prim günüyle 60 yaşında emekli olabilir. Ancak normalden daha düşük emekli aylığı bağlanır.

Söz konusu erkek sigortalı, 60 yaşına geldiği halde prim günleri 3600’den de az ise talebi halinde primleri iade edilir. Bu şekilde yapılan toplu ödemelerin tatminkâr olmadığını belirtmem gerekir. Çünkü, normalde bir sigortalı için işçi ve işveren primi olarak ayrı, genel sağlık sigortası ve emeklilik için de ayrı prim alınır. Sağlık için kesilen primler ile işveren adına yatırılan primler iade edilmez. Sadece sigortalının kendisi adına emeklilik için ödenen primler iade edilir. Çalışırken SGK’ya brüt ücretin yüzde 34.5’i oranında prim yatırılır. Bununla birlikte emeklilik için sigortalı adına yatırılan prim tutarı 4/a’lılarda yüzde 14, 4/b’lilerde ise yüzde 20 oranındadır. Çalışan adına emeklilik için ödenen primlerin güncel değeri bulunarak iade yapılır.

Aynı anda birden fazla işverenden ücret alan 4/a’lı çalışanlar için bir ayda ödenen prim tutarı aylık asgari ücretin 7.5 katını (2020 yılı için 22.072.50 TL) aşarsa, aşan kısmın yüzde 15’i oranında prim iadesi yapılır. Toplu ödeme ancak emeklilik yaşını doldurduktan sonra yapılırken, tavanı aşan kazançlar için ödenen primlerin iadesi, primlerin ödendiği aydan itibaren başvurunun yapıldığı tarihte gerçekleştirilir. Ödeme faizsiz yapıldığı için başvurunun gecikmeden yaptırılması gerekir.

Sorunuza gelince, primlerin iadesinden ziyade prim gününü en azından 3600’e tamamlama imkânınız var mı, buna odaklanın. Askerlik borçlanması veya yurt dışı borçlanması varsa bu hakları kullanın. SSK’lı bir çalışan, eksik prim günlerinin 1259 güne kadar olan kısmını isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek de tamamlayabilir. 1260 gün ve üzerinde isteğe bağlı sigorta primi öderseniz SSK’dan emekliliğiniz zora girer. Her şeye rağmen primlerinizi iade almak isterseniz, bağlı bulunduğunuz ilçedeki sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne başvurabilirsiniz.

KULLANILMAMIŞ İZNİ BULUNAN İŞÇİ ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILABİLİR Mİ?

Engelli emeklisiyim. Çalışmakta olduğum iş yeri ücretsiz izne çıkardı ama emekli olduğum için ücretsiz izin parasından yararlanamıyorum. İşverenin kullanmamış olduğum yıllık izinlerim varken, ücretsiz izne çıkarma hakkı var mı? (İsmi saklı)

Emekli çalışanlar gerek kısa çalışma ödeneğinden, gerekse ücretsiz izne çıkartılanlara verilen nakdi ücret desteğinden yararlanamazlar. Kullanılmamış yıllık izinler varken işverenin işçiyi ücretsiz izne çıkarması doğru değil. Ancak, bunu engelleyecek bir yasal düzenleme de bulunmuyor. Haksızlığa uğrayan işçiler dava konusu yaparak haklarını yargıda arayabilirler.

İşten çıkarma yasağı döneminde uygulanmak üzere geçici olarak getirilen ücretsiz izin konusunda yeterince çalışılmadığı görülüyor. Son olarak çıkan mini istihdam paketi ile çalışanları mağdur eden ücretsiz izin konusundaki eksiklikleri giderme fırsatı doğdu ancak bu fırsat kullanılmadı.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

Babamın ilk SSK girişi 13.05.2000 tarihindedir. Toplam 2894 prim günü bulunuyor. Doğum yılı 1961. Askerlik borçlanmasını yatırırsam 3600 günle emeklilik hakkı kazanır mı? (İsimsiz)

Babanız ilk defa sigortalı çalışmaya başladığı tarih itibarıyla normalde 3600 gün ile değil en az 4500 prim günüyle yaştan emekli olabilir. Ancak, askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapmış olduğu için askerlik borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihini borçlanma süresi kadar öne çekebilir. Örneğin 18 ay askerlik yaptı ise 540 gün borçlanma yaptığında sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden öne çekildiği için 4500 prim günü yerine 3600 prim gününe tabi olur. Askerlik borçlanması sonrası eksik kalan 166 prim gününü de isteğe bağlı sigorta ile tamamlayabilirsiniz. İsteğe bağlı sigortayı topluca ödeyemezsiniz, ay ay ödeyebilirsiniz. Her gün için 31.39 TL olmak üzere, aylık 942 TL, toplam olarak da 5 bin 211 TL prim ödersiniz. 540 günlük askerlik borçlanması için de 16 bin 951 lira yatırmanız gerekir. Önce askerlik borçlanması yapıp, ardından isteğe bağlı sigorta primi ödeyin. Prim günlerini bu şekilde 3600’e tamamladığınız takdirde gelecek yıl emekli aylığı bağlanır.