Bu birlik, Vahdaniyet olarak adlandırılır. Yani güneş Vahdaniyetse, cam zerresindeki yansıması Ehadiyet’tir. Çünkü güneşteki ısı, ışık ve renk gibi özellikler cam zerresindeki yansımasında da vardır. Bediüzzaman, şeriat kelimesini “doğrudan doğruya, gölgesiz, perdesiz sırrı Ehadiyet ile rububiyeti mutlaka (kâinattaki terbiyesinde) noktasında, hitab-ı İlâhinin neticesidir” der. Yani, Allah’ın zaman ve zemine göre, Peygamberleri ve kitapları vasıtasıyla kulları ile konuşmasıdır.

Şeriat ile tarikat arasındaki fark şöyledir: Güneşin ısı ve ışığından istifade etmek isteyen birisi, ya doğrudan güneşe karşı durup vücudunu döndürüp istediğin gibi ondan istifade edersin veya birisi güneşe karşı bir ayna tutar, o da o yansıyan ışıktan faydalanır. İşte tarikatla şeriat arasındaki fark, güneşle cam zerresindeki yansıması veya aynadaki güneş ile gerçek güneşin farkı gibidir. Bediüzzaman “Tarikatın ve hakikatin en yüksek mertebeleri, şeriatın cüzleri hükmüne geçer” der. Demek şeriat bir ağaç ise tarikat bu ağacın küçük bir dalı hükmünedir. Tarikatsız Cennete giden çoktur, fakat şeriatsız giden yoktur. Bu zamanda ilim erbabının güneşi tanımak için yansıması ile uğraşması yerine doğrudan doğruya güneşi tanımaya çalışması daha kestirme ve güvenli yoldur. 

Eğer ehli ilim doğrudan güneşten istifade edebiliyorsa aynalara ihtiyaç duymaz. Eğer ilmi yoksa ona verilen kabiliyetlerin inkişafı ile yine güneşten doğrudan istifade edebilir. Bu da mümkün değilse elbette aynalarla yani tarikatlarla ilgilenebilir.

Bediüzzaman, “tevhidi kıble et yani bir üstad bul onun arkasından git” ikazını aldığında düşündü, bu zamanda tevhidi kıble Kur’ân’la olur deyip Resulullahın (asm) rehberliğinde Kur’ân ve kâinat kitabını okuyarak Hâlikını tanımıştır.

Bediüzzaman mâna olarak, Hz. İsa’nın (as) tebliğ ettiği emirlere İsevilik, papazların yorumlarına ise Hıristiyanlık der. Bugün insanlar nazarında en revaçta olan şey hayat, şeriat ve imandır. İslâm’ın dışındakilerin esas maksatları hayattır. Bu zamanda dünyevîleşen Müslümanların nazarında dahi esas olan hayattır. Dünyevîleşmeye biraz uzak avam tabakası ise esas maksatları şeriattır, fakat çoğunluğun anladığı şeriat, tam gölgesiz Allah’ın indirdiği şeriat değil de, fıkıh âlimlerinin yorumlarını şeriat olarak algılıyorlar. 

Müceddit ve müçtehitler fıkıh üzerine kitaplar değil de, gerçek şeriat olan imanın inkişafı üzerine kitaplar yazdılar. Eğer Müslümanlar gerçek şeriat olan imanın derin esaslarını alsalar, insanlığın şekli değişirdi.

İnsanın iç dünyasındaki his ve duyguların tabakaları farklı olduğu gibi, şeriatın da tabakaları birbirinden farklıdır. İnsandaki ilmin ve kabiliyetlerin büyüklüğüne göre şeriattan yansımalar olur. Yani su damlası da güneşe ayna olur büyük okyanus da. Evet, Bediüzzaman’dan mealen, şeriatın insan tabakalarına göre meydana çıkışı birbirinden farklıdır. Avam yani halk tabakası arasındaki zahiri şeriatı (yani şekil ve bazı fıkıh kurallarını) şeriatın kendisi zannedip, havas (yüksek tabakada) kabiliyetlerinden yansıyan şeriatın (o makamdaki) mertebesine hakikat ve tarikat namını vermek büyük yanlıştır. Gerçek şeriat Allah’ın kelâmıdır. İnsanların kabiliyetlerinden yansıyan nasıl gerçek şeriat olabilir? Hele hele şeriatı şekil ve gösteriş olarak görüp, Allah’a teslimiyet yerine, kişilere bağlanıp veya tahakküme müsait siyasî bir idare şekli olarak görmek büyük gaflettir.