Saç dökülmesi, hem erkek hem de kadınlarda oldukça sık görülen bir sağlık problemidir. Kişisel özelliklere bağlı olarak oldukça farklı hız ve yoğunlukta seyreden saç dökülmeleri, alındaki saç çizgisinin geriye doğru çekilmesi veya başın tepe bölgesindeki saçların incelmesi ve seyrelmesi ile başlayıp zamanla tüm tepe bölgesinin açılmasına kadar ilerleyebileceği gibi saçların tamamını etkileyen yaygın bir dökülme şeklinde de görülebilir. İnsanların dış görünümünün çok önemli bir bölümünü oluşturan saçlardaki bu zayıflama ve dökülmeler, fiziksel olduğu kadar ciddi psikolojik sorunların da belirmesine neden olabilir.
Normal bir saç döngüsü nasıl olur?
Bir saç telinin ömrü üç evreye ayrılır. Anajen faz olarak bilinen büyüme evresi en uzun süren evredir, 2-7 yıl arasında süren bu evrede saç ortalama ayda 1 cm uzar. Bu evreyi tamamlayan saç daha sonra birkaç hafta süren katajen faz olarak bilinen dinlenme evresine geçer. Ortalama 2-3 hafta süren bu evreden sonra da saç telojen faz olarak bilinen dökülme evresine girecektir. Dökülme evresine giren saç, saç folikülü yani kök ile olan bağlantısını kaybeder ve kısa süre içinde dökülür. Bu evrede saça yapılan tarama ve yıkama işlemleri ile dökülme artabilir. Dökülen saçın yerine saç folikülünden yeni saç üretilir. Bu döngü ömür boyu devam eder. Saçın dış görünümünden hangi evrede olduğu anlaşılamaz ve herhangi bir zaman diliminde saçın %85-90’i büyüme evresinde, %1-2’si dinlenme evresinde, %10-15’i dökülme evresinde olur. Günde ortalama 100-150 saç teline kadar dökülmenin normal kabul edilmesinin mantığı saçın fizyolojik döngüsünden kaynaklanır. Bu evrelerin bilinmesi saç dökülmelerinde tedavinin neden uzun sürdüğünün anlaşılması bakımından da önemlidir.
Hangi dökülme saç dökülmesi olarak kabul edilmelidir?
Sağlıklı bir saç derisinde ortalama 120 bin adet saç bulunur ve erişkinlerde saç yıkama ve taramaya bağlı olarak günde ortalama 100-150 adet saç teli dökülmesi normal kabul edilir. Bu sayının üzerindeki dökülme 'saç dökülmesi sorunu' olarak tanımlanır. Dökülen saç teli sayısı arttıysa, saçı elle çektiğimizde elimize 3-5 adet saç teli geliyorsa, saçların inceldiği ve yoğunluğunun azaldığı hissediliyorsa dikkate alınması gereken bir saç dökülme problemi söz konusudur. Saç dökülmesinin çok farklı nedenleri olabileceği için nedenin saptanması ve sebebe yönelik uygun tedavinin başlanması için dermatoloji uzmanı bir hekimden yardım alınması önemlidir.
Saç dökülmesinin sebepleri nelerdir?
Genetik yatkınlık, hormon problemleri, adet düzensizliği, doğum ve emzirme süreçleri, menopoz, yetersiz ve yanlış beslenme alışkanlıkları, vitamin ve mineral eksiklikleri, cilt hastalıkları, sistemik hastalıklar, yoğun stres, saç bakımında kullanılan kimyasallar saç dökülmesine neden olabilir. Sık görülen ve genetik zeminde ortaya çıkan androjen (testesteron) duyarlılığına bağlı saç dökülmesi hem erkeklerde hem de kadınlarda ciddi saç problemlerine neden olabilir. Yani erkek tipi kellik olarak bilenen androgenetik alopesi her iki cinsiyette de görülebilir. Özellikle kadınlarda sivilcelenme, tüylenme artışı, kilo alma ve adet düzensizlikleri gibi sorunlar saç dökülmesine eşlik ediyorsa mutlaka hekime başvurmalılar. Uzun süren açlıklar, düzensiz beslenme ve yanlış diyet programları; demir, B12 vitamini, folik asit, D vitamini, biotin, çinko ve selenyum eksiliğine neden olup saç dökülmelerini tetikleyebilir. Sıkı diyetleri takip eden aylarda; vücuttaki protein, vitamin ve mineral depolarının azalması, kıl hücrelerinde yetersiz protein üretimine ve kıl kaybına yol açmaktadır. Saçları sıkı bağlamak, iç bone kullanımı, sıcak fön işlemleri, saç rengini değiştirmek için kullanılan renk açıcılar ve boyalar, düzleştirici yöntemler saça dışarıdan zarar vererek saç dökülmelerini artıran sık karşılaştığımız önemli sebeplerdir.
Saç dökülmesi tedavisinde neler yapılabilir?
Saç dökülmesi tedavisine başlamadan önce doğru tanı konulmalıdır. Saç dökülmesinin tipi ve altta yatan sebepleri mutlaka bir dermatolog hekim tarafından muayene edilmeli ve gerekli laboratuar testleri yapılmalıdır. Tedavide; PRP, mezoterapi ve saç lazeri gibi oldukça güçlü seçenekler mevcuttur. Saç dökülmesi yaşayan kişilerin öncelikle saça ve saçlı deriye zarar verebilecek saç bakım ürünlerinden ve uygulamalardan kaçınmaları gerekir. Proteinden zengin bir beslenme düzenine geçilmesi, eksik olan vitamin ve minerallerin takviyesinin kullanılması çok önemlidir. Saç dökülmesine sebep olan bir hastalık varsa buna bağlı olarak tedavinin planlanması gerekir. İhtiyaç varsa bu doğrultuda ilaç tedavisi planlanmalıdır, buna ek olarak saçın gereksinimleri doğrultusunda şampuan, bakım kremi ve bakım yağları tercih edilmelidir.
Uzm.Dr.Hüseyin HIRA
Dermatoloji Uzmanı
