Patronum arkadaşıma zam yaptı bana yapmadı

Soru: Öncelikle vereceğiniz bilgiler için şimdiden çok teşekkür ederim. Benim size şöyle bir sorum olacak. 8 yıldır çalışmakta olduğum işyerinde şu an 2 kişi çalışıyoruz. İkimizin görevleri farklı. Arkadaşıma (arkadaşım 4 yıllık) patronum zam yaptı fakat bana yapmadı. Ben bu durumda ne gibi bir yol izlemeliyim? Haklarımı alarak istifa edebilmem için kanıt olarak kullanmış olduğumuz programda muhasebeci tarafından her ay işlenmiş banka hareketlerini ekran görüntüsü olarak fotoğrafını çeksem kanıt göstermem yeterli olur mu?

Cevap: Öncelikle belirtmeliyiz ki çalışma hayatında işverenin çalıştırdığı işçilere “eşit işlem yapma borcu” denilen bir kavram vardır ve işveren eşit işlem borcuna aykırı davranamaz. Ancak eşit işlem yapma borcu işverenin tüm işçilerine mutlaka eşit davranacağı anlamı da taşımaz. Eşit davranma yükümlülüğü aynı ya da benzer nitelikteki işleri yapan işçiler için söz konusudur. İşveren gerek işçinin yaptığı iş, uzmanlık, öğrenim, yabancı dil bilgisi, işyerindeki kıdemi gibi objektif nedenlere dayanarak işçiler arasında farklı uygulamalar yapabilir. Keza yine performans (verimlilik) ölçülebilir ve kanıtlanma koşulu ile işçiler arasında farklı işleme neden olabilir. Burada sözü edilen eşit işlem borcuna aykırılık işverenin hiçbir objektif nedene dayanmaksızın keyfi olarak yaptığı aykırılıktır. Bu aynı zamanda ayrımcılık anlamına da gelir ve İş kanunumuzun 5.maddesi konuyla ilgili yaptırımda içeren düzenlemelere yer vermektedir.

Madde: 5 Eşit davranma ilkesi:

(Ek: 6/2/2014-6518/57 md.) İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.

İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.

İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.

İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz. İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklıdır.

20’nci madde hükümleri saklı kalmak üzere işverenin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.

Görülebileceği gibi eşit davranma borcuna aykırılık işçiye haklı nedenle fesih dışında ayrıca 4 aya kadar ücreti tutarında bir tazminata da hak kazandırabilir.

Diğer taraftan işverenin objektif nedenlere dayanmayan ücret artışı konusundaki ayrımcı davranışı yüksek yargı tarafından da kabul görmemektedir. Yargıtay konuyla ilgili verdiği bir kararında;

“Tüm deliller ve dosya kapsamı bu şekilde değerlendirilerek davacının 2005 ve 2006 senelerinde işverenlik tarafından eşit davranma ilkesine aykırı uygulama yapılarak ücretine düşük oranda zam yapıldığı davacının işyerinden bu şekilde ayrılmaya zorlandığı, davacı tarafından noterden gönderilen bildirimin haklı fesih olduğu kanaatine varılmış içeriği itibariyle dosyadaki belgelere, usul ve yasaya uygun olan bilirkişi raporunda belirtilen miktarla sınırlı olarak davanın kabulüne karar verilmiştir. (“2009/7079 E., 2011/8486 K. sayılı ve 24.03.2011 tarihli kararı.)

Diyerek işçiyi haklı bulmuştur.

Sonuç itibarı ile sizde işvereninizin birlikte çalıştığınız ve aynı ya da benzer işi yapan arkadaşınızın ücretine zam yapıp, size hiçbir objektif nedene dayanmaksızın keyfi olarak zam yapmaması durumu ile karşı kaşıya iseniz iş sözleşmenizi haklı nedenle sona erdirebilir, kıdem tazminatınızın dışında ayrımcılık tazminatı da talep edebilirsiniz. Bunlar için bir hukukçuyla görüşmelisiniz.