Halk oylamasına üç haftadan daha az bir süre kaldı. Muhalefetin söylemini, kasıtlı yanıltmaca ve yön saptırmalarını bu köşeden eleştirdim. Yazılarıma yazılan kimi yorumlar da aynı tutumun yansıması. Anayasa değişikliğine ilişkin yanlış bilgiler ısrarla gündemde tutuluyor. Bilinçli olarak bu tutumu sürdürenleri bir yana koyarak söylüyorum, kimi söyleşilerde, buraya yazılan yorumlarda, e-postama gelen sorularda bazı konuların tam olarak netleşmediğini görüyorum.
Demek ki bazı konuları tekrar anlatmakta, ne açıdan önem taşıdıklarını vurgulamakta yarar var. Kalan birkaç haftada buna odaklanacağım. Yeni sistemin devrim niteliğinde bulduğum yeniliklerini daha önce yazmıştım. En önemlisiyle başlayayım. İki dönem, yani on yıl devrimiyle.
Yeni sistemde bir siyasetçinin Cumhurbaşkanı olarak görev süresi maksimum on yılla sınırlanacak. İster üst üste seçilsin ister ayrı dönemlerde (ki yeni sistemde bunun pek mümkün olacağını sanmıyorum), yürütmenin başı olarak siyasi hayatı en fazla on yıldan ibaret olacak. Aday olup seçim kaybeden ya da seçilip başarısız bir dönem geçiren liderlerin, kendi partilerinde genel başkanlığı sürdürmesi de imkansızlaşacak. Siyaset dönemsel olarak yenilenecek. Bu, siyasi hayatımız ve 71 yıllık demokrasi tecrübemiz açısından gerçek bir devrimdir.
***
Çıkıp şunu söyleyenler var: “Bunun neresi devrim? Şimdi de Cumhurbaşkanlığı süresi iki dönemle sınırlı.” Evet, doğru. Anayasanın 101. maddesindeki şu hüküm değişmeden aynen kalıyor: “Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.” İşte, değişmeden kalan bu hüküm sayesinde Türkiye’deki kanıksanmış liderlik sistemi radikal biçimde değişiyor.
Neden mi? Mevcut sistemde yürütmenin başı şeklen Cumhurbaşkanı, ama icranın başı Başbakan. İcraatı Başbakan ve Hükümet gerçekleştiriyor. Başbakanlık için bir dönem sınırı da yok. Mevcut sistemde bir kişi Başbakan iken Cumhurbaşkanlığına aday olabilir. İki dönem seçilmeyi başarırsa on yıl bu görevde bulunur. Sonra? Tekrar partisine dönüp genel başkan seçilmesinde, seçimleri kazanması halinde yeniden Başbakan olmasında bir engel var mı? Yok.
Mevcut sistemde liderlik süresi sınırsız. O yüzden ilk Başbakanlığını 1965’te yapan Süleyman Demirel, son başbakanlığı sırasında Cumhurbaşkanı seçildi. 1993-2000 yılları arasında bu görevde bulundu. 1964’te AP Genel Başkanı seçildiğini göz önüne alırsak, tam 36 yıllık bir liderlik dönemi. Nicedir hiç iktidar ortağı olmamış ana muhalefet partisinde bile liderlik dönemleri oldukça uzun. Şimdi bütün bunlar tarih olacak.
***
Bu düzenlemenin Cumhurbaşkanı Erdoğan için değil, sonrası öngörülerek yapıldığı gayet açık. “Her şeyi Erdoğan’a göre tasarlamışlar” iddiasının abesliğini gösteren bir kanıt bu. Erdoğan 2019 ve 2024’te seçilmeyi başarırsa on yıl daha görev yapacak. Demirel örneğinde gördüğümüz çok uzun soluklu bir siyasi serüvenden bizzat feragat etmiş olacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan gibi güçlü bir lider sonrası Türkiye’de yeni bir liderlik anlayışı yeşerecek.
Bir yandan “Her şeyi Erdoğan’a göre tasarlamışlar” propagandasını yapanlar, bir yandan da “Erdoğan sonrası ne olacak?” sorusunu gündemde tutmaya, toplumda geleceğe dönük kaygılar uyandırmaya çalışıyor. Çabaları nafile bence. Yeni sistem kişiye göre değil, hızlı ve etkili bir işleyiş üzerine kurulu. Tam da bu nedenle süre sınırı getiriyor. Bu tip sistemlerin en demokratik örneklerindeki temel hedeflerden biri budur. Süre sınırıdır. Yeni sistem bunun gereğini fazlasıyla karşılıyor.
Yeni sistemde siyaset daha dinamik bir yapıya kavuşacak. Yasamayla yürütme kesin şekilde ayrılacağı için, hükümetler Meclis dışından seçilecek. Meclis ve parti grubu dengelerinden bağımsız, teknokrat ağırlıklı hükümetler kurulacak. Liderler de bu yaklaşıma ayak uyduracak. Rahmetli Özal’ın hayali, on yıllar sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ak Parti’nin öncülüğünde gerçek olacak.
