18 Haziran 2021

Münzevi rock gitar dehası Jeff Beck

O her zaman phoenix gibi oldu. Unutuldu sanıldıkça yeniden doğdu

Otantik rock sevdalı dinleyicileri, yani 1970'lerin rocker'ları Jeff Beck ismini Türkiye'de en iyi bilenlerdir. Bu kategoriyi oluşturan rock severler, bu müziğin tarihine de meraklı oldukları için bilgisini de haiz olurlar çoğunlukla. O yüzden, vakıftırlar Jeff Beck’in yaptıklarına ve dehasına.

Ama bir burukluk vardır içlerinde. Bu büyük bir yetenek sık sık inzivaya çekilip münzevi hayatı yaşayarak müzikten öylesine uzak kaldı ki; şu zamana kadar diskografisi yeterince nitelikli ve parlak olsa da nicelik bakımından arzu edilen seviyede olamadı. Müzikten çok otomobillere düşkünlüğü nam salmış olan Beck'i 1970 yılında geçirdiği ağır trafik kazası müzikten uzun süre alıkoydu çünkü kafatası yarılmıştı o kazada.

İkon ya da kült sıfatları Beck için hiç kullanılmadılar, tarihinde yer almadılar. Buna mukabil, Rolling Stone dergisi Jeff Beck'i tüm zamanların en iyi gitaristleri listesinde beşinci sırada gösterdi.

Müzik dünyasında vizyonerliği, yenilikçiliği ve üstün yeteneği ile Jimmy Page, Jimi Hendrix ve Eric Clapton ile eş seviyede bulunur. Ama hiçbir zaman bu gitaristler kadar popüler, magazinel olmadı ve onlar kadar ticari başarı sağlayamadı. Buna mukabil Grammy ödüllerinde birçok ünlü gitaristin önüne geçen eserlere imza attı.

Beck, muadilleri Jimmy Page veya Eric Clapton ile aynı ölçekte dikkat çekmese de, Londra'yı altmışlarda tek yer yapan rock'n roll mabedinin tartışmasız en önde gelen kurucu öncülerinden biriydi.

Jeff Beck kendini her zaman ana akımın çevresinde bulurken, sessizce rock and roll'daki en önemli melodileri yapıyordu. Grubu The Yardbirds ile inanılmaz çalışmalar yaptı ve grubun ritim gitaristi Chris Dreja şunları söyledi: "Jeff tam bir dahiydi ve hala öyle."

Caz ve rock gitaristleri içinde saygı duyulan bir müzisyen olan ve yeri geldiğinde lafını da esirgemeyen John Mc Laughlin Jeff Beck için şöyle bir değerlendirme yaptı: "Yaşayan en iyi gitarist olduğunu söyleyebilirim."

Beck, gitar çalış stilinde çok önemli bir değişimi gerçekleştirdi. Bir çalma tekniği geleneğine son vererek pena kullanımını bıraktı. Başparmağını gitarın tellerinde, yüzük parmağını ses düğmesi üzerinde ve serçe parmağını Fender Stratocaster'ın imzasını taşıyan vibrato çubuğunda kullanarak çok çeşitli sesler üretti. 

Bir tel iptal ederek ve ardından ses düğmesiyle sesi yavaşlatarak, diğer efektlerin yanı sıra bir insan sesini andıran benzersiz bir ses yarattı. Hem canlı hem de stüdyoda sıklıkla wah-wah pedalı kullandı. Eric Clapton bir keresinde ironik bir ifadeyle "Jeff ile her şey onun elinde" demiştir. 

"Jeff Beck'ten şöyle doya doya ama canlı ve gerçek gitarın lider olduğu blues rock müziği dinlemek istiyorum, Eric Clapton da yer alsın" arzusunu duyanlar için Live at Ronnie Scott çok uygun düşer. İzleyiciler arasında Jimmy Page'in de olduğu bu performans YouTube'da izlenebilir. Aynı şekilde Jeff'in nerelere kadar kanatlandığını görmek isteyenler Live+ full concert 2017 canlı kaydını yine YouTube'da seyredebilirler. Bu canlı konser kayıtlarında bir Beatles klasiği, "A day in the life" parçasını çalarken gitarına olan hakimiyeti ile bu iş böyle yapılır dedirtiyor. 

Jeff Beck'in müzikal farklılıklarından notlar

Rock söylencelerindeki bir efsaneye göre Jeff Beck grubu Yardbirds ile Heart full of soul adlı şarkının kayıt çalışması sırasında, grup arkadaşları şarkının girişindeki riff'i sitarla yapmayı için çok arzu ederler.O zamanlar, bir klasik Hint müziği çalgısı olan ve henüz dünyada kullanımı yaygın olmayan sitar büyüleyici sesiyle batı müzik dünyasında yeni yeni keşfedilmektedir. Jeff Beck "bir saniye lütfen" diyerek içerideki odaya kapanır biraz takılıp dışarı çıkar. "Beyler sitar tonunu gitarda elde ettim" der. Daha sonra da Heart full of soul'un başındaki tonu sitara benzeyen melodiyi gitarla çalar.

Pink Floyd'un davulcusu Nick Mason, otobiyografisinde, grubun 1967'de Syd Barrett'in ayrılmasından sonra Jeff Beck'i gitarist olarak işe almak istediğini belirterek, "Ancak hiçbirimizin ona soracak cesareti olmadı" diyor.

1969'da Brian Jones'un ölümünün ardından Rolling Stones'a katılması için Beck'e başvuruldu ancak sonuç olumsuzdu. 

1981'de Beck, Yardbirds'ten selefi Eric Clapton ile The Secret Policeman's Other Ball şovları adı verilen Uluslararası Af Örgütü sponsorluğundaki yardım konserlerinde bir dizi tarihi canlı performans sergiledi .

1987'de Mick Jagger'ın ikinci solo albümü Primitive Cool'da lead gitar, Pink Floyd'un lideri ve bas gitaristi Roger Waters'ın Amused to Death albümünde solo gitar çaldı.

Sessiz, sakin, öne çıkmaktan hazzetmeyen, hırsı olmayan bu yüzden de sık sık ve uzun aralar vererek müzikten kopan Jeff Beck'in bu alemde kariyerini çok etkileyen onulmaz bir eksiği vardı. Muadillerinin ya da daha doğru bir ifadeyle rakiplerinin en büyük özellikleri çok çalışkan olmaları ve iş disiplinleriydi. Beck ne yazık ki bunlara sahip olamadı. Buna rağmen olağanüstü yeteneği ile ne zaman müziğe tekrar dönse sevenlerini de rock dünyasını da çok şaşırttı.

O her zaman phoenix gibi oldu. Unutuldu sanıldıkça yeniden doğdu. Son yıllarda sık sık canlı konserler vermeye başladı. Bu konserlerinde bazı müzisyenler kimi izleyici olarak kimi de bizzat sahnede Beck'le performans yaparak bu değerli arkadaşlarına destek olma kadirşinaslığını gösterdiler. Eric Clapton ve Jimmy Page, bunların başında gelir.

2010 yılında çıkardığı Emotion & Commotion albümü gerçekten de efsane bir albümdür ve diskografyasında yeri başkadır. Albümden Hammerhead adlı parça Beck'in başarılarla dolu yaşamının ve aynı zamanda dönem dönem kaotik, yenik ve tutunamayan hallerinin müzik diliyle ifadesi gibidir.

Rock dünyasında birçok ismin biyografisi, otobiyografisi yayınlandı. Jeff Beck'in bir biyografisinin hâlâ yazılmamış olması büyük eksiklik. 77 yaşında olan bu büyük gitar ustası için umarım layık-ı veçhile bir biyografi Beck hayatta ve sağlıklıyken yazılır.

Yazarın Diğer Yazıları

100 Sene 100 Nesne: Cumhuriyete Nesnelerin Gözünden Bakmak

100 Sene 100 Nesne mamulü ve Kültür Hane mütekabiliyeti denklik bağlamında birbirine yakışmış

Yapay zekâ ile sanat ve müzik

Yapay zekânın egemenliği, romantizmin sonu olacak ya da başka bir tür romantizm yaratacak. Fakat bu yeni romantizmin duygulanımı, organik zekânın yerini alabilecek mi?

Anımsanan hatıralar ve siyasi belleğin tahkimatı

Yazar Recep Tatar, gönüllerde cürmünden fazla yer kaplayacak bu kitabıyla şimdi bir kapı araladı...