Giriş
‘İlk uçan insan kim?’ diye sorsam, aklınıza gelen ilk yanıt Wright kardeşler olur. Sonra aklımıza Hezârfen Ahmed Çelebi ile kardeşi Lagâri Hasan Çelebi gelir. Bilgimiz bunlarla sınırlıdır!
***
Hezârfen Ahmed Çelebi hakkında bilgimiz kısıtlı. Onun hakkında tek atıf, Evliya Çelebi’nin ‘Seyahatname ’sinde bulunur. Evliya Çelebi “İptida, Okmeydan’ın minberi üzere, rüzgâr şiddetinden kartal kanatları ile sekiz, dokuz kere havada pervaz ederek talim etmiştir. Badehu Sultan Murad Han Sarayburnu’nda Sinan Paşa Köşkü’nden temaşa ederken, Galata Kulesi’nin taa zirve-i belâsından uçarak, Üsküdar’da Doğancılar meydanına inmiştir” der.
***
Lagâri Hasan Çelebi hakkında da bilgimiz kısıtlı. Onun hakkında da tek atıf yine Evliya Çelebi’nin ‘Seyahatname’sinde geçer. Evliya Çelebi’ye göre IV. Murad’ın kızı Kaya Sultan’ın doğumu nedeniyle yapılan şenlikler sırasında 50 okka barut macunundan yedi kollu bir fişek icat etmiş. Sarayburnu’nda fişeğe binmiş, yardımcılarının fişeği ateşlemesiyle havaya yükselmiş, büyük fişeğinin barutu kalmayıp yere doğru düşerken, elindeki kartal kanatlarını açıp Sinan Paşa Köşkü önünde denize inmiştir.
***
Hezârfen Ahmed Çelebi’nin ilk uçma denemelerinde 10. yüzyıl Müslüman Türk alimlerinden olan İsmail Cevheri’den ilham aldığı söylenir. Cevheri’nin bulgularını inceleyen Çelebi’nin, kuşların uçuşunu inceleyerek hazırladığı kanatların dayanıklılık derecesini ölçmek için Okmeydanı’nda sürekli deneyler yaptığı söylenir.
***
Aslında bunlardan önce Abbas Kasım İbn Firnas vardı! İbn Firnas, çok yönlü bir âlim. Kumdan cam imalatını bulan ilk kişidir. Gözlüğün mucidi olduğu da kabul edilir. Tarihî kaynaklar, Endülüslü Firnas’ın uzun çalışmalar sonunda yeni bir keşifte bulunup bir cihaz yaptığını, üzerine kumaş geçirip büyük kuş kanatları taktığını, bu âleti çalıştırarak havalanıp uçtuğunu kaydeder. Üstelik havada uzun süre kuşlar gibi süzüldüğünü, daha sonra yavaşça yere indiğini söyler. İbn Firnas’ın bu başarısı, Wright Kardeşler’den bir asır öncesine rastlar! İbn Firnas, 850 yılında modern havacılığın kurucusu olmuştur. Prof. Philip Hitti, ‘Arap Tarihi’ adlı eserinde şöyle der: “İbn Firnas, insanlık tarihinde ilk defa bilimsel uçma girişiminde bulunan kişidir.”
***
Bugün bazı Arap ülkelerinde havaalanları, hava üsleri ve eğitim merkezleri onun adını taşır. NASA, Ay’da bulunan 89 kilometre çapındaki bir kratere İbn Firnas adını vermiştir. Peki, bizde kaç kişi İbn Firnas’ın adını biliyor? Neden İbn Firnas bize öğretilmedi, neden bunları biz bilmiyoruz?
