Hutbenin namazdan önce okunması gerekir. Zira bir şeyin şartı o şeyden öncedir. Namazın şartı abdesttir. Abdest namazı kıldıktan sonra alınmaz, namaz kılmak için namaz kılmadan önce alınır, ta ki namaz sahih olsun. Hutbe de Cuma namazının şartı olduğu için namazdan öncedir.

Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaatin bütün “Fıkıh ve İlmihal” kitapları “Cumanın farzından önce ve bayram namazlarından sonra hutbe okunur. Cuma hutbesi farz, bayram hutbeleri sünnettir” demişlerdir.

İbadetin şartı, ibadetten önce yapılması gereken şeyleri kapsar. İbadetin içindeki, ibadete başladıktan sonraki farzlara ise rükün denir. Namazın 12 farzı vardır. 6’sı dışında, 6’sı içindedir. Dışındakilere şart, içindekilere rükün denir. Bu sebeple Cuma Hutbesi’ni Peygamberimiz (asm) Cuma namazından önce okumuştur. Peygamberimiz (asm) Medine’de 10 sene kalmış ve 520 Hutbe okumuştur. Hiçbir sahabe ve İslâm âlimi Peygamberimizin (asm) Cuma namazından sonra hutbe okuduğunu rivayet etmez. Ancak Bayram Namazının hutbelerinin namazdan sonra okunduğunu söyler ki bu zaten Sünnettir. Bütün fıkıh kitapları da böyle yazar.

Hutbenin bir rüknü vardır. O da Allah’ı zikirdir. “Elhamdülillah, Sübhânallah, Lâilâhe illallah” demekle rükün yerine getirilmiş olur. Sonrasında âyet ve hadis okunarak cemaate nasihat edilir. Zira Peygamberimiz (asm) minberde Allah’ın vahyini insanlara tebliğ ederdi. Bunun için Bediüzzaman Hazretleri “Minber, vahy-i İlâhînin tebliğ makamıdır ve hutbe, bâzı suver-i Kur’âniyenin nasihatları anlaşılmak içindir’’ (Sözler, 2012, s. 783.) demektedir. Bu sebeple hutbelerde siyasî meseleleri anlatmak doğru değildir. 

Zira yine Bediüzzaman’ın dediği gib, “Siyaset-i hâzıra, o kadar çok yalan ve hile ve şeytaniyet içine girmiş ki, vesvese-i şeyâtîn hükmüne geçmiştir.” (Age, 783.) Cami gibi kutsal ve minber gibi mukaddes bir mekânda vahyin tebliği yerine siyasetin yalanları anlatılamaz.

Yüce “Allah’ın zikrine koşun” teşviki (Cuma Sûresi, 62:9.) onu dinlemek içindir. Bu sebeple dinleyici olmadan hutbe okunmuş olmaz. Hutbe cemaatin huzurunda okunmalı, en az iki dinleyici olmalıdır. İmamın tek başına okuması ile hutbe okunmuş olmaz. Yine hutbenin uzun en az “Teşehhüd” miktarı uzun olması gerekir. Bir iki cümle ile olmaz. Hutbenin en az teşehhüd miktarı olmasının Vacip olduğu konusunda da ulemanın ittifakı vardır. (İbn-i Abidin, Tercüme ve Şerh Ahmed Davudoğlu, 1983-İstanbul, s. 3:282-318.)

Peygamberimizin (asm) Cuma Hutbelerini Cuma Namazından sonra okunduğu iddiasına gelince: 

Peygamberimizin (asm) Cuma hutbelerini namazdan sonra okuduğu görüşünün kaynaklarda hiçbir dayanağı yoktur. Peygamberimiz (asm) Bayram Namazlarında hutbeyi, namazdan sonra okuduğu, fakat Emevîler zamanında halk bayram namazından sonra idarecilerin Bayram Hutbesini istismar ederek siyasî konuşmalarını dinlemeden dağıldığı görülünce Medine Valisi Mervan’ın itirazlara rağmen hutbeyi öne aldığı, Mebsut’ta anlatılmaktadır.