Öncelikle ilgili pasajı hatırlayarak başlayalım: “Güz mevsiminde, sineklerin terhisat zamanına yakın bir vakitte, hodgam insanlar, cüz’î tacizleri için sinekleri itlâf etmek üzere hapishanedeki odamızda bir ilâç istimal ettiler. Benim fazla rikkatime dokunmuştu. Odamda çamaşır ipi vardı. Bilâhare, o insanların inadına, sinekler daha ziyade çoğaldılar. Akşam vaktinde, o küçücük kuşlar, o ip üstünde gayet muntazam diziliyorlardı. Çamaşırları sermek için Rüştü’ye dedim: ‘’Bu küçücük kuşlara ilişme; başka yere ser.’’ 

O da, kemal-i ciddiyetle, dedi ki: ‘’Bu ip bize lâzımdır; sinekler başka yerde kendilerine yer bulsun.’’ (Said Nursî, Lem’alar, s. 420)

Üstad Hazretleri daha ilk paragrafta iç dünyasını bizimle paylaşarak yepyeni pencerelerin açılmasına vesile oluyor. Bildiğimiz kuş isimlerini saymamız istense sayacağımız kuş isimlerinde sinek veya sivrisinek olur muydu? Sineklere daha önce kuş nazarıyla baktık mı? Sanıyorum bu sorulara vereceğimiz cevaplar aynı. 

Hangi Risaleyi okursak daha önceki ezberlerimizin bozularak yepyeni ufuklar açıldığını hayretle şahit oluyoruz.

Üstad Hazretleri sadece “kuşlar’’ demiyor: “küçücük kuşlar’’ diyor. Evet, kırk tanesinin toplam ağırlığı ancak bir gram kadardır. Bu kadar küçük yaratılan bu canlılar zahire bakıldığında küçücük olarak tanımlanması çok normal. Ancak, bu tanımın bizi sevk ettiği hususları düşününce ciddî bir tefekkür yolculuğu başlatarak, ehl-i dünya nazarlarından ayrılmamıza sebep oluyor.

İki farklı değerlendirme var: İlki cüz’î tacizlerinden dolayı insanların ilâç kullanarak sinekleri “öldürmek!’’ istemeleri. Bu teşebbüsün neticesinin de insanların inadına daha ziyade çoğaldığını müşahade ediyoruz. 

Bu arada cüz’î taciz değerlendirmesinin sonraki pasajlarda insanlara dostluk etmesi, gaflete dalmaması için ikaz etmesi, temizliği, abdesti öğretmesi de ayrıca üzerinde durulması gereken hususlar.

İkinci değerlendirme ise: Onların yaşama hakkına saygı duyan, hatta çamaşır ipine konan sineklerin “rahatsız edilmemesi için!’’ çamaşırların başka yere serilmesini isteyen, onları öldürmek için ilâç kullanıldığında rikkatine (merhamet, acıma) dokunan bir bakış açısı.

Bu iki değerlendirme muvazene edildiğinde Üstad Hazretleri’nin bu konuda eşsiz bir seviyede olduğu görülüyor. Öyle ki günümüzde hayvan hakları noktasında en hassas davrananlar bile balina, yunus, kaplumbağa gibi canlılar için ciddî çaba sarf ederken sineklerin de yaşama hakkı var vb. şekilde bir beyanata rastlayamamamız çelişki değil mi? Kim bilir belki de bu insanlar bile sinekleri öldürmek için ilâç kullanmaktan çekinmiyorlardır.

Üstad Hazretleri rahatsız edilmelerine bile razı değilken, hayvan hakları savunucuları dahil günümüz insanının alacağı çok mesafe olduğu aşikârdır. Belki de küçücük olarak tanımlanmasının bir esprisi de bu unutulmaya yüz tutan şefkat hissimizin bütün canlılara küçük büyük demeden uygulanması ve sadece büyüklük gibi zahiri değerlendirmelerimiz yüzünden yaptığımız yanlışların düzeltilmesi içindir. Rabbimiz cümlemizi hikmet gözüyle bakıp yaşayanlardan eylesin inşaallah.

Not: Konunun detayını, Euronur.tv ve Yeni Asya sitelerinde yayınlanan “Sinekleri itlâf için odamıza ilâç istimal ettiler” adlı video dersimizi izleyebilirsiniz.