Keskin bir hafızanın izinde

Fazla kilolar hafızayı bozguna uğratıyor. Aşk hormonu ile beyin fonksiyonları arasındaki ilişki neden önemli? Keskin bir hafıza için ne yapmalı? Bilimsel bulguların ışığında beyin dostu bir yaşamın ipuçları…

Kronik stresin beyin fonksiyonlarını olumsuz etkilediğini, unutkanlık, öğrenme güçlüğü ve konsantrasyon bozukluğuna neden olduğunu biliyoruz. Yaş ilerledikçe de stresin ektiği tohumlar, Alzheimer ve bunama gibi ciddi sorunların ortaya çıkma riskini artırıyor. Son ayları pandemi stresi içinde geçirdiğimiz düşünülecek olursa, beyin sağlığımızı desteklemek için bundan doğru bir zaman olamaz!

Önce yeni bilimsel araştırmalardan öğrendiklerimizi gözden geçireceğiz, yazının sonunda da keskin bir hafıza için bildiklerimizi hatırlayıp, hafızamızı tazeleyeceğiz…

Kilo Aldıkça Beyin de Hantallaşıyor

Journal of Alzheimer’s Disease’de yayımlanan bir araştırmanın bulguları, obezite ve beyin fonksiyonları arasındaki ilişkiyi ortaya koyan son derece kapsamlı bir çalışma (1). Bilim insanları, yaklaşık 17.000 kişinin beyin tomografisini inceleyerek, beyin aktivitesine ve beyne giden kan miktarına bakmışlar. Çalışmanın bulguları, fazla kilolar arttıkça hem beyin aktivitesinin hem de beyne giden kanın azaldığını gösteriyor.

Neyse ki, onlarca yıl içinde beynin işleyişi hakkında öğrendiklerimizden bu iç karatıcı tabloyu geri çevirmenin mümkün olduğunu biliyoruz. Nasıl mı? Kilo kontrolüne önem verecek, sağlıklı beslenecek ve hareketli bir yaşam süreceksiniz. Bu kadar basit!

Aşkın Gücünü Hafife Almayın!

Âşık olduğunuzda salgılanan oksitosin, normal doğum sonrasında annenin bebeğine bağlanmasında da kilit rol oynayan bir hormondur.  Yeni bir araştırmaya göre, oksitosin beyin hücrelerine kendilerini yeniden yapılandırma yeteneğini geri kazandırıyor (2). Görünen o ki, namı diğer “aşk hormonu” hafızayı korumada, hatta erken dönem Alzheimer hastalarında süreci geri döndürmede önümüzde yepyeni bir ufuk açabilir.

Tatilde Beyin Dopingi

Son zamanlarda D vitamininden, bağışıklık sistemi için öneminden çok bahsettik. Peki, bu vitaminin beyin sağlığı için de elzem olduğunu biliyor muydunuz? Tatilinizi beyin dopingi ile taçlandırmaya var mısınız?

Öğlen saatlerinde güneş kremi sürmeden 10-15 dakika güneş banyosu yaparak hafızanızı güçlendirebilir, bunama ve Alzheimer’a karşı koruyucu bir kalkan oluşturabilirsiniz. Güneş ışınları sayesinde vücutta üretilen D vitamininin yetişkinlerde sağlıklı beyin fonksiyonları, yaş aldıkça da bunama ve Alzheimer’a karşı koruyucu etkisi için önemli bir rol oynadığını gösteren çalışmalar var.

Yeni bir araştırma bu bulguları destekliyor. Fareler 20 hafta boyunca D vitamini içermeyen bir diyetle beslendiklerinde, hafızalarında ve öğrenme yeteneklerinde önemli bir düşüş

gözlenmiş. Çalışmayı yürütenler D vitamini eksikliğinin en çok beynin hipokampusun (hafıza ve yeni şeyler öğrenmeden sorumlu bölüm) etkilediğini görmüşler (3).
Güneşlenmek, D vitamini zengini beslenmek için bir neden daha!

Güçlü Bir Hafıza İçin

EVET

Omega-3 zengini besinler: Sağlıklı beyin fonksiyonları için omega-3 yağ asitleri elzemdir! Balık, et, yumurta, ceviz, badem gibi omega-3 zengini besinler hafızayı biler, bunama ve Alzheimer riskini azaltır. Omega-3 takviyelerinden faydalanmak da iyi bir fikir.

B12 zengini bir diyet: Diyetinizde et, ciğer, böbrek, tavuk, yumurta ve peynir gibi B12 zengini gıdalara yer verin. B12 eksikliğinin en önemli işareti unutkanlıktır.
Folik asit zengini sebzeler: Ispanak, kuşkonmaz, brokoli, Brüksel lahanası gibi yeşil sebzeler, fasulye, mercimek, nohut gibi baklagiller bol miktarda beyin dostu folik asit içerir.

Süper baharat zerdeçal: Antioksidan etkisiyle beyin hücrelerini serbest radikal hasarından korur, plak oluşumunu önler.

Sağlıklı dişetleri: Alzheimer hastalarından alınan beyin dokusu örneklerinde, diş eti hastalığına neden olan bir bakterinin salgıladığı toksine rastlanmış. Ağız ve dişeti sağlığına özen göstermek için bir neden daha!

Egzersiz: Beynin hafıza ve öğrenmeden sorumlu bölümlerinde hacimsel bir artışa neden olur. Yani, hareket ettikçe beyniniz de çalışıyor, zekânız bileniyor.

HAYIR

İşlenmiş yiyecekler: Kimyasallarla, nişasta bazlı şekerle dolu yiyecekler yiyerek keskin bir zekâ, güçlü bir hafızaya sahibi olamazsınız. Diyeti abur cuburla, fast-food ve işlenmiş gıdalarla dolu çocukların IQ seviyesinin daha düşük olduğunu biliyor muydunuz?

Şeker ve hamur işleri: Kan şekerindeki hafif bir yükselme bile bunama ve Alzheimer riskini artırır. Yani, siz tatlı, börek, çörek, ekmek yedikçe beyninizin kimyası da bozuluyor.

Yağsız diyetler: Light ürünler yiyerek sağlıklı bir seçim yaptığını düşünenler dikkat! Beyin sağlığınız için yapabileceğiniz en kötü şey az yağlı beslenmektir. Bol bol zeytinyağı, tereyağı tüketin.

Tatlandırıcılar: Tükettiğiniz diyet içeceklerin içindeki tatlandırıcılar sadece kanser yapmıyor, bunama ve Alzheimer riskini de artırıyor.

Amalgam dolgular: Unutkanlık ve konsantrasyon bozukluğunda ağır metal zehirlenmesi mutlaka araştırılmalı. Ağır metal zehirlenmesinin baş sorumlusu ise amalgam dolgulardır. Bu dolguları yaptırmayın, olanları sağlıklı alternatiflerle değiştirin!

Uyku ilaçları: Bu ilaçlar bunama ve Alzheimer için ciddi bir risk faktörüdür. Statin grubu kolesterol ilaçları ve bazı anti-depresanların da benzer bir etkisi var.

1) “Patterns of Regional Cerebral Blood Flow as a Function of Obesity in Adults.” D. G. Amen, N. George, Journal of Alzheimer’s Disease, 2020; 1 DOI: 10.3233/JAD-200655
2) “Oxytocin reverses AB-induced impairment of hippocampal synaptic plasticity in mice.” J.Takahashi, Biochemical and Biophysical Research Communications, 2020; 528 (1): 174
3 )“Adult vitamin D deficiency disrupts hippocampal-dependent learning and structural brain connectivity in BALB/c mice” M. Al-Amin, Brain Structure and Function (2019)DOI: 10.1007/s00429-019-01840-w