Mil­lî E­ği­tim es­ki ba­kan­la­rın­dan (şa­ir, ya­zar, öğ­ret­men!) Ha­san ­li Yü­cel, 26 Şubat 1961’de öl­dü.

Mustafa Kemal’e adeta taparcasına şiirler yazan Ha­san ­li, bütün mevcudiyetiyle Kemalist bir görüntü veriyordu. Bunun yanı sıra, İsmet İnönü ile de çok iyi anlaşabilen ve en çok onun Millî Şeflik döneminde bakanlık yapan nâdir şöhretlerden biri sayılır.

İşte onun bu yönünü nazara veren söz konusu şiirlerinden çarpıcı bazı dörtlükler:

Ben bir Türk'üm; soyum-ırkım uludur

Göğsüm millet sevgisiyle doludur

Tuttuğum yol Atatürk'ün yoludur

Hep o yoldan yürümektir dileğim

Böyle doğdum, Cumhuriyetçiyim ben

Hem halkçıyım, hem milliyetçiyim ben

İnkılapçı, laik, devletçiyim ben

Her birini bir okla göstereyim

Bu Altı Ok Kemalizmin özüdür

Altısı da Anayasa sözüdür

Atatürk ki milletinin gözüdür

Bu inanla yüceliğe ereyim

* * *

Harp çıkmıştı, orduya akıyordu bütçemiz 

Maarif örgütümüz kalmıştı pek desteksiz 

İşi Devlet Başkanı İnönü aldı ele

Gün doğdu bu tutuşla o zamanlar Yücel'e 

Bin sıkıntı içinde kuruldu enstitüler

Bu ateşli çalışma göreni hayran eder

Köyden akın başladı, geliyordu çocuklar

* * *

Şimdi de, Yücel’in siyasî kişiliğini biraz daha yakından tanımaya çalışalım. 

Evet, tek parti döneminin en şöhretli siyasilerinden biri olan Hasan Âli, 28 Aralık 1938’de Millî Eğitim Bakanlığı’na getirildi. 

Tam 8 sene müddetle bu makamı işgal eden Yücel, Mustafa Kemal'e olduğu kadar, İsmet Paşaya da âdeta taparcasına bağlı bir fikir ve siyaset adamıdır.

Yücel, her iki şahsa olan bağlılığını da eğitim sahasındaki icraatleriyle, bilhassa büyük tartışmalara yol açan Köy Enstitülerini kurup işletmesiyle ispat ettiğini, yine kendisi ifadeleriyle beyan ediyor.

Köy Enstitülerinin kurucusu Hasan Âli

Yücel'in bakanlığa getirilmesi, 2. Reis İsmet Paşanın isteğiyle oldu. Başbakan Bayar, bu isteğe karşı koyamadı. Zaaf gösterdi. Ancak, bu zaaf ona yaramadı. Yaklaşık bir ay kadar sonra Bayar da görevden alındı. Kabinenin başına Refik Saydam getirildi.

* * *

Hasan Âli, vaktiyle İzmir ve İstanbul gibi büyük şehirlerde edebiyat ve felsefe öğretmenliği, müfettişlik ile genel müdürlük görevlerinde bulunan Yücel, dikkat çekici bazı özelliklerin de sahibidir.

Özetle: Kendi çapında bir şair ve edebiyatçıdır. Mustafa Kemal ile birlikte, aylar süren yurt gezilerinde bulundu.

1934'te İzmir milletvekili olarak Meclis'e girdi. Defalarca mebus seçildi; daha doğrusu seçtirildi. M. Kemal'in ölümünden bir buçuk ay kadar sonra da Millî Eğitim Bakanı oldu. Bu makamda iken, 1940'ta Köy Enstitülerini kurdu. Kendince, yeni bir inkılâp hareketini ateşlemiş oldu.

Ha­san ­li, Altı Ok şeklinde ifade edilen CHP'nin temel gayesini hayata geçirmek için kendince çok büyük çaba sarf etti.

* * *

1939’a ka­dar de­vam e­den Ba­yar ka­bi­ne­sin­den son­ra Re­fik Say­dam ve Şük­rü Sa­ra­çoğ­lu hü­kû­met­le­rin­de de Mil­lî E­ği­tim Ba­kan­lı­ğı va­zi­fe­si­ni sür­dü­ren Ha­san ­li, 1950 se­çim­le­rin­de mil­let­ve­ki­li­ği­ni kay­be­din­ce, si­ya­set­ten kıs­men u­zak­laş­tı. An­cak, bü­rok­ra­si­de ve ba­sın-ya­yın a­la­nın­da i­de­o­lo­jik et­kin­li­ği­ni de­vam et­tir­di.

Ha­san ­li, kendisi gibi şair olan Can Yücel’in babası olup, daha çok Köy Enstitüleriyle anılan bir siyasetçi sıfatıyla tanınıyor.

Ne var ki, onu öve öve yere-göğe sığdıramadığı bu Köy Enstitüleri, “şuyuu vukuundan beter” öyle söylentilere sebebiyet verdi ki, bizzat kendi partisi tarafından kapatılarak sonlandırılmaya mecbur kalındı.