Mastır derecemi 1966’da Pennsylvania Üniversitesi, Wharton Ticaret ve Finans Fakültesi’nden aldım. Hem üniversite hem de bizim fakülte yayınladıkları dergileri bana hâlâ yolluyor. Bugün, bir süre önce üniversitenin dergisinde yayınlanan ilginç bir araştırmadan söz edeceğim. Araştırmanın konusu “Amerika’da hangi tip özel otomobiller daha sık trafik kuralı çiğniyor?” idi. Tabii, trafik kuralını arabalar çiğnemiyor; onların sürücüleri veya arabayı arka koltuktan verdiği talimatla süren patron veya karısı çiğniyor. Sizi fazla merakta bırakmayayım. Amerika’da en sık kural ihlali yapanlar en pahalı arabalarmış. Şampiyon ise 130 bin dolarlık büyük Mercedes’lermiş. Bu yazıyı okuduktan sonra ben de İstanbul’daki araçları kural ihlali sıklığına göre tasnif etmeye çalıştım. İşte ilk bulgularım.

SARI FARELER

Gözlemime ticari araçlardan başladım. Kural çiğneme sıklığı bakımından sarı taksilerin eline kimse su dökemez tabii. Ancak sarı taksiler müziç ama mütecaviz değil. Dolayısıyla onlara sevimli olsun diye “sarı fare” adını taktım. Sarı fareler kadar sık olmasa da onlardan kat be kat fütursuzca kural çiğneyenler ise minibüs-midibüs tipi araçlar. Bu kategoride okul servisi denen beyaz taşıtlar açık ara önde gidiyor. Hafriyat kamyonları ve beton taşıyıcıları ise sadece kural çiğnemiyor, ayrıca gaddarlık yapıyor. En az kural çiğneyen ve en terbiyeli davrananlar ise belediye otobüsleri. Şunu hemen söyleyeyim. Gözlemimi İstanbul’da yaptım. Ama bulgularım bütün Türkiye için geçerlidir sanıyorum. Türkiye, zengini-fakiri, dindarı-lâiki, kadını-erkeği, okumuşu-okumamışı, genci-yaşlısı ile “yarı medeni” insanların yaşadığı bir ülkedir. Trafiği de ona göredir. Yukarıda geçen medeni kelimesini “tanımadığın ve seni tanımayan ve sana zararı veya faydası olmayacak kişilere saygı ve sevgiyle davranma” diye anlayın.

SAVULUN RANGE ROVER GELİYOR

Özel araçların kural ihlâli sıklığına gelince; bu kategoride sayıları çok az olmakla birlikte Range Rover veya emsali iri araçlar önde geliyor. Doğal olarak her “iri araba” sürücüsü aynı değildir. Muhakkak medeni bir şekilde aracını süren, başkalarının haklarına saygılı, kurallara mümkün mertebe uyanları vardır. Onları tenzih ederim. Ama bu ultra lüks “yarma” arabaları sürenlerin çoğunluğu, şehir içi yollarda diğer araçları korkutarak adeta orgazm oluyor. Gelelim hiçbir kuralı takmaz “kaza kurşunlarına”. Bunlar, sürücüsünün yaşı 25’i geçmeyen küçük arabalardır. Bu “fırlama” araçların, gündüzleri yarım akıllı davranan delikanlı sürücüleri, güneş batınca tam çıldırıyor. Kaza yapmak hatta ölmek onlar için hiç sorun değil.

MOTOSİKLET FELAKETİ

Konu trafikte kural çiğnemek ise, motosiklet binicilerinden söz etmemek haksızlık olur. Aslında motosiklet binicileri için kural çiğniyor demek yanlıştır. Motosikletler zaten herhangi bir kurala tâbi değildir ki; onların kural çiğnediğinden bahsedilsin. Ters yönden veya kaldırımdan giden, önündeki tüm araçları mutlaka “sağından” geçen bir motosiklet binicisini durdurup sakince “biraz önce hangi trafik kuralını çiğnediniz?” diye sorun. Size bütün safiyeti ve samimiyetiyle “hiçbir kural çiğnemedim” diyecektir.

Son söz: Kuralsızlık kuralsa, kurala uymak kuralsızlıktır.