İlk başkan Erdoğan

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin bütün kural ve kurumlarıyla yaşama geçirileceği yeni dönem, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim zaferiyle başladı. Genel Başkanı olduğu Ak Parti ile Ak Parti’nin kurduğu Cumhur İttifakı’nın ortak adayı olan Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda yüzde 50’yi geçmeyi başardı ve ilk turda zaferi göğüsledi. Erdoğan’ın aldığı oy oranı, Cumhur İttifakı’nda yer alan genel başkanı olduğu Ak Parti’nin oy oranını da yaklaşık 10 puan geride bıraktı. CHP oylarından yüzde 8 oranında fazla oy almayı başaran ve CHP’nin son yıllardaki geleneksel görüntüsünün aksine hemen hemen tüm kentlerde varlık gösteren Muharrem İnce ise yüzde 30 oranını aşmasına rağmen seçimi ikinci tura taşımayı başaramadı. Cumhurbaşkanı adaylarından İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun aldıkları oy oranının, genel seçimde partilerinin aldığı oy oranının altında kalması, seçimin ikinci tura taşınmamasında etkili oldu. Erdoğan ise Ak Parti’nin genel seçimde Meclis’te tek başına çoğunluk oluşturma şansını kaybettiği genel seçimde, 16 Nisan referandumunda Ak Parti ve MHP’nin birlikte aldığı yüzde 51,1’lik oranı da geride bıraktı.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Ak Parti, MHP, Hüda Par ve BBP’nin oluşturduğu “evet” bloğunun yüzde 51,1’lik zaferiyle sonuçlanmış, Türkiye partili cumhurbaşkanı sistemine geçmişti. Sistemin bütünüyle 2019’da yapılacak seçimle yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştı. Ak Parti ve MHP’nin erken seçim kararıyla, sistemin yürürlüğe girme tarihi 24 Haziran’a çekilmişti. Türkiye, dün ilk kez Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne başkanlık edecek cumhurbaşkanı ile yeni sistemde Meclis’in nasıl oluşacağının belirlendiği Meclis’i seçmek için sandık başına gitti. Gözler, özellikle Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kalıp kalmayacağına çevrilmişti.

İLK TURDA BİTTİ

Kesin olmayan sonuçlara göre, muhalefetin beklentilerinin aksine, Ak Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur ittifakının ortak adayı olan Erdoğan, ilk turda ipi göğüsledi. Sandıkların yüzde 90’ının açıldığı saat 22.00 sıralarında açıklanan oranlara göre, Erdoğan, katılım oranın yüzde 87,6 gibi rekor bir orana ulaştığı seçimde toplam oyların yüzde 52,8’ini aldı ve ilk turda başkan seçildi.

Erdoğan, yaklaşık 24 milyon 500 bin oy alarak bu sonucu elde etti. Genel seçimde Cumhur ittifakının aldığı oy toplamının da yaklaşık bu oranlarda olması, Ak Parti ve MHP seçmeninin, partilerinin ortak adayı olan Erdoğan’a tam destek verdiğini ortaya koydu.

64 KENTTE BİRİNCİ

Erdoğan, İstanbul ve Ankara’da en fazla oy alan cumhurbaşkanı adayı oldu. Referandumda, “hayır” oylarının yüzde 51,3’le önde olduğu İstanbul’da Erdoğan yüzde 50,1 oy aldı. Referandumda, “hayır” oylarının yüzde 51,1 oranında çıktığı Ankara’da da Erdoğan, yüzde 52,07 oy oranına ulaştı. Böylece referandumda geride kalınan iki büyük kentte Erdoğan üstünlüğü elde etti.

Erdoğan, referandumda yüzde 68,8 oranında “hayır” diyen, “evet” oylarının yüzde 31,2 oranında kaldığı İzmir’de de oyları arttırarak yüzde 32,5’lik oy oranına ulaştı. Erdoğan, 64 kentte en yüksek oyu alan cumhurbaşkanı adayı olurken, HDP’nin adayı Demirtaş’ın en yüksek oyu aldığı dokuz, CHP’nin adayı İnce’nin en yüksek oyu aldığı yedi kentte Erdoğan, ikinci en yüksek oyu alan isim oldu. Erdoğan, sadece Tunceli’de 3. sırada kaldı. Bu tablo, Erdoğan’ın, Türkiye’nin her kentinden yüksek oy alan tek isim olma profilini sürdürdüğünü de ortaya koydu.

2014'Ü GERİDE BIRAKTI

Erdoğan, cumhurbaşkanının halk tarafından seçildiği ilk seçim olan 2014’te, yüzde 51,6 oranında oy almış, 20 milyon 670 bin seçmenin tercihi olmuştu. Erdoğan, bu kez 25 milyon bandına yaklaştı ve MHP’li seçmenlerin de desteğini alarak rekor seçmen sayısına ulaştı. Oy oranı da 2014 seçimini de referandumdaki yüzde 51,1’lik “evet” oranını da geride bıraktı.

İNCE YÜKSELTTİ AMA YETMEDİ

CHP’nin cumhurbaşkanı adayı İnce ise partisinin son seçimlerde yüzde 25 oranına sabitlenen oylarını yükseltmeyi başardı. İnce, yüzde 30,6’lık oy oranıyla yaklaşık 14 milyon 400 bin seçmenin tercihi oldu. CHP’nin yüzde 22,6 oy oranıyla yaklaşık 10 milyon 500 bin seçmenin oyunu aldığı seçimde, partisinden 4 milyon fazla oy almayı başaran İnce, CHP’nin varlık gösteremediği Güneydoğu’da HDP seçmeninden az da olsa oy almayı başardı. İnce, CHP’nin zayıf kaldığı orta Anadolu kentlerinde de seçmenin 3. veya 4. tercihi oldu ve partisinin aldığı oyların üzerine çıktı.

AKŞENER HİÇBİR İLDE ÖNDE DEĞİL

Seçimin ikinci tura kalacağını ve Erdoğan’la yarışacağını söyleyen Akşener ise yüzde 7,5 oranında kaldı. Yaklaşık 3,5 milyon oy aldı. Buna karşılık İyi Parti oylarının yaklaşık 4,5 milyon civarına ulaşması ve partinin yüzde 10’u aşması, İyi Parti’ye oy verenlerin bir bölümünün başkanlık seçiminde İnce ve Erdoğan’a yöneldiğini ortaya koydu. Akşener, hiçbir kentte tercih edilen ilk aday olmadı. Bu da milliyetçi seçmenin ağırlıklı olarak MHP’nin adayı Erdoğan’ı tercih ettiğini, ulusalcı seçmenin ise İnce’ye yöneldiğini gösterdi. Akşener, en yüksek oyları, Ege ve İç Anadolu’da aldı. Bu tablo da Akşener’e ağırlıklı olarak eski merkez sağ seçmenlerin yöneldiğini gösterdi.

DEMİRTAŞ OY KAYBETTİ

HDP’nin cezaevindeki adayı Selahattin Demirtaş ise yüzde 9,7 oy aldığı 2014 Cumhurbaşkanlığı seçiminin gerisinde kaldı ve yaklaşık yüzde 8 oranında kaldı. 2014’te 3 milyon 900 bin seçmenin tercih ettiği Demirtaş’a 3 milyon 750 bine yakın seçmen oy verdi. Demirtaş, Doğu ve Güneydoğu’da HDP’nin yüksek oy aldığı 9 kentte en yüksek oyu alan isim oldu. Buna karşılık Diyarbakır dışındaki Hakkari, Mardin, Siirt, Şırnak, Van, Muş, Batman, Ağrı ve Iğdır’da Demirtaş’ın oyu 2014’e oranla düştü.

CHP’den mi kaydı?

HDP’nin yüzde 11 oy oranını aşarak barajı geçtiği ve 5 milyonu aşkın oy aldığı genel seçim sonuçları ile Demirtaş’ın oyları arasındaki makas, CHP başta olmak üzere bazı parti seçmenlerinin HDP’nin barajı geçmesi için bu partiye yönelmesine bağlandı.

100 bin imza ile aday olan Saadet Partisi adayı Temel Karamollaoğlu 450 bine yakın oy olarak 0,9 oranında kalırken, 100 bin imza ile aday olan Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek 92 bin oyda kaldı ve 0,2 oy oranına ulaşabildi.