Önceki yazımızda esnek çalışma, esnek ekonomi anlamında, müzik terminolojisinden alıntılanan gig (konser anlamına geliyor) ekonomisinden bahsetmiştik.
Pandemiyle beraber yeni iş şekli olan
gig ekonomisinde
hızlı artış olduğunu, kısa sürede geleneksel çalışma yöntemlerini geçeceğini ve sürecin salgın sonrasında da
artarak devam edeceğini
söylemiştik.
Bahsi geçen modelin
kapitalist sistemin doğasında olan yaratıcı yıkım
üzerine inşa edildiğine, başta
ABD ve Çin olmak üzere dünyada hızla yayıldığına,
işveren-iş gören açısından avantaj-dezavantajları olduğuna değinmiştik.
Kaldığımız yerden devam edelim.
**
Gig çalışanlarının bir kısmı işi
ana gelir
kaynağı olarak yapmaktadır. Bir kısmı ise
ek iş
olarak görmektedir.
Pandemiden önce yapılan bir araştırmada, gig çalışanlarının yaklaşık yüzde 70’i,
tam zamanlı bir işe göre daha fazla esneklik
ve bazen
daha fazla gelir
sağladığı için gig ekonomisini tercih ettiklerini söylemiş.
Gig çalışma şekli, bireylerin
gün boyunca ailelerine odaklanmalarına
ve programlarına en iyi şekilde uyan yerde ve zamanda çalışmalarına
izin verdiğinden cezbedici
bulunuyor.
Esneklik çekici olsa da, COVID-19’un başlangıcından bu yana,
birçok tam zamanlı
çalışanın
zorunluluktan (işini kaybettiğinden),
isteksizce gig ekonomisine katıldığını
da söylemeliyiz.
Bu gruptan bazılarının yeni ve önemli bir müşteri tabanına
yiyecek sağlamak için
sadece bir
bisiklet ve bir kaskla
sokaklara çıktığını görüyoruz.
Pandemi krizi zorunlu olarak
serbest çalışmayı bir çıkış yolu
haline getirse de, esnek çalışma artık geri dönmemek üzere
yeni normal
haline gelmiştir.
Buna karşılık, yaşanılan küresel sağlık krizi, işletmelerin çalışanlarına sunduğu haklara, faydalara ve korumalara (sosyal güvenlik) duyulan ihtiyacı da artırmıştır.
**
Esnek ekonomi
pandemi krizini de arkasına alarak
büyük bir ivme kazandı
, yaşam tarzı üzerine hakim olmaya başladı.
Türkiye de bu gelişmeden payını almaktadır.
Serbest çalışmanın
kayıt dışı
ile iç içe olduğu bir gerçek (TÜİK istatistiklerine göre
9 milyon civarında olan kayı dışı istihdam
ülkemizde bu sektörün yaygınlığı ile ilgili ipuçları vermektedir).
Bir de serbest çalışma ile
kendi işini yapanlar
(proje bazlı çalışanlar)
var
. Yani, büyük işverenlere işletmelere parça iş yapan, bir anlamda
mikro girişimci
olarak faaliyette bulunanlardan bahsediyoruz. Ticari taşıma, temizlik, inşaat ekibi, tesisatçı, gıda ve tüketim malları dağıtımı gibi işler gig ekonomisindeki işlere örnek verilebilir.
Bazı şirketler gig ekonomisini; doğru insanları, endüstri ve konu uzmanlığına dayalı doğru projelere bağlayabildiğinden fazladan gelir elde etme ve büyüme için yeni bir fırsat olarak görüyorlar.
Gig modeli
formal iş bulamayan insanlara ekmek kapısı
olmakta, geçimlerini sağlaması noktasında
bir çıkış sunmaktadır.
**
Sonuçta söylemek istediğimiz; ülkenin
ciddi işsizlik sorunu
var ve özellikle
gençler teknolojiden
yararlanarak
parça işler yaparak geçimini sağlıyor.
Gig ekonomisinde
iş bulmanın yüzde 70’i internet üzerinde
ve dijital platformlarda olmaktadır.
Yeni trend gig ekonomisi ile
hem üretim teknolojisi gelişiyor, profesyonel çalışma artıyor hem de bu sayede
teknik işlerin daha ucuz, daha kolay, daha hızlı yapılması,
yenilikçilik akımı hız kazanıyor.
Bunun yanında gig ekonomisinde özellikle
yaygın işsizlikten yararlanılarak,
rekabeti artıracak çok sayıda işsiz bulunması nedeniyle
minimum ücretle,
hiçbir
sosyal hak verilmeyen
yaygın bir
vasıfsız çalışan (sömürülen) sayısı da hızla artıyor.
Bu nedenle, devletin bu sektörü (gig ekonomisi)
engellemesi değil, daha güvenilir bir patikaya çekerek sürdürülebilir kılması gerekiyor.
**
Özetle; tarafların hem fikir olacağı yasal düzenlemelerle
yeni iş yapma şekli,
yeni potansiyel istihdam imkanları ve yerleşik mekandan bağımsız
esnek çalışma (gig) modeli
geleneksel iş yaşamına entegre edilerek daha pratik, daha
verimli, daha mutlu ve sosyal güvenceli bir çalışma şekline dönüştürülmelidir.
#Gig iş modeli
3 yıl önce
Gig iş modeline sosyal güvence (2)
Büyük zatları örnek almak ya da tüketerek var olmaya çalışmak
Ne olacak bu anne babaların hali?
Seçim sonrası ekonomide manzara nasıl?
Amerikan siyasetinin İsrail ‘trajedisi’
Jeopolitik sürpriz: ABD, Rusya ve İsrail nasıl anlaştı?
