Fortune 500 büyük şirket (2017)

Fortune dergisince hazırlanan ve Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği çalışmanın 2017 yılına ait olanı yayınlandı. Çizelgede 261 sanayi şirketi, 128 ticaret şirketi, 88 hizmet şirketi ve 23 inşaat şirketi yer almış.
KUŞBAKIŞIYLA VERİLER
Fortune 500 Türkiye çizelgesinde şirketler net satış tutarına göre sıralanıyorlar. Çizelgedeki şirketlerin net satışları 2017’de bir önceki yıla göre yüzde 29,42 artarak 1 trilyon 204 milyar 771 milyon liraya yükselmiş. 2017 yılı enflasyonu için ÜFE endeksi (yüzde15,47) ile indirgediğimizde satış artış tutarı yine de yüzde 13,95. Bu toplam tutar Fortune 500 ABD Çizelgesi’ndeki ilk şirket olan Walmart’ın satış tutarının sadece yüzde 66’sına denk geliyor!
Çizelgeye bu yıl yeni 93 şirket girmiş. Bu şirketlerin arasında petrol, enerji ve madencilik bolca! Satış geliri 10 milyar liranın üzerinde olan şirket sayısı geçen yıl 20 iken, bu yıl 23 olmuş; 1 milyar lira sınırını geçen şirket sayısı ise 183’den 225’e yükselmiş. Fortune 500 Türkiye Çizelgesi’nin 500’üncü şirketinin satış tutarı 421,1 milyon TL. olmuş, geçen yıl bu rakam 315,1 milyon TL. imiş.
Satışlardaki artışlara kesimsel olarak bakıldığında sanayide yüzde 33,70; ticarette yüzde 27,34; hizmette yüzde 36,46, inşaatta ise yüzde 5,22’lik düşüş var. Çizelgedeki 124 şirketin satışlarının tamamı yurtiçi satışlar olmuş.
İSTİHDAM HELALİNDEN GELDİ
Şirketlerin finansman giderlerindeki artış bir önceki dönemde yüzde 68,26 iken 2017’de daha düşük, yüzde 10,43 olmuş. Finansman giderlerindeki artışa kesimsel olarak bakıldığında başta hizmet, sonra sırayla ticaret, sanayi ve inşaat geliyor.
Çizelgedeki şirketlerin faaliyet kârı yüzde 34,07 oranında artarken, net kârları da 2016’ya göre yüzde 52,28 oranında artarak 64 milyar 792 milyon TL.’ye yükselmiş. Çizelgedeki şirketlerin 78’i zarar etmiş; eh madalyonun ters yüzü bu!
Çizelgedeki şirketlerin toplam istihdam oranı yüzde 2,50 oranında artmış, akmasa da damlıyor evelallah! Çalışan sayısı en yüksek şirket de helalinden BİM (40.042 kişi)!
Çizelgenin ilk 10’unda yer alan şirketler şunlar: TÜPRAŞ, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.(EPİAŞ), PETROL OFİSİ, THY, BOTAŞ, OPET, FORD OTOMOTİV, BİM, ARÇELİK, SHELL&TURCAS. Piyasa değeri en yüksek şirket ERDEMİR de 12. sırada!
PETROL VE ENERJİ AĞIRLIĞI
Fortune 500 Türkiye çizelgesinin ilk yayınlandığı ve akademik koordinatörü olduğumuz ilk yıllarından beri ilk 10’da yer alan şirketlerin ağırlığını petrol ve enerji kesimi oluşturuyor. O yıllarda bu geleneğin çizelgenin geneline yayılacağını öngörmüş ve yazmıştık; öngörümüz gerçekleşmiş gözüküyor. Fortune 500 ABD Çizelgesi’ndeki ilk 10’da yer alan ezberbozan yenilikçi şirketler (Apple, Amazon vb.) iken, Türkiye’de bu konuda yeller esiyor! Kısmet ya da kader (2K) diyelim!
Devingen bakıldığında satışını en çok artıran şirket Gates End. Metal Kauçuk San. (% 26.310); dışsatımını en çok artıran da yine Gates (% 24.815,6); Faiz ve vergi öncesi kârını (FVÖK) en çok artıran şirket Baştuğ Metalurji (% 5.758,1).
Sektörlere göre bakıldığında enerji ve petrolde şirket sayısı artarken, bilgi ve iletişim, cam cam ürünleri, demir-çelik ticareti ve demirdışı metal sektörlerinin iyi bir yıl geçirdiği görülüyor. Perakende şirketlerinin performansı düşük olmuş.
İllere göre İstanbul 258 şirketle birinci. Diğerleri ise: Ankara (63 şirket), İzmir (30), Bursa (26), Denizli (18), Gaziantep (16), Kocaeli (12), Kayseri (5)....derken Çanakkale (1: Bayraktar Turizm Ticaret ve Sanayii Ltd.)
KUŞBAKIŞIYLA GÖSTERGELER YANİ ENFORMASYON
Verilere dayalı üretilen göstergelere de (keşke DuPont formülü de olsaydı!) bakalım kısaca. Satış kârlılığı en yüksek şirket Summa Turizm Yatırımcılığı (yüzde 72,2); özkaynak kârlılığı en yüksek şirket ADM Elektrik Dağıtım (yüzde 427). Varlık verimlilik kaldıracı (devir hızı) en yüksek şirket ise İstanbul Altın Rafinerisi (yüzde 25,9). Şirket yastık altındaki altınlara ulaşmada bankalarla ve Merkez Bankası ile işbirliği yapmıştı! Hisse başına kârda en yüksek şirket Türkiye Petrol Rafinerileri ( 15,2 TL) olmuş
SONSÖZ: Kriz var ama ekonomi tıkırında!