Foça açıklarında savaş gemisi batığı bulundu

Türk bilim insanlarının İzmir'in Foça ilçesi açıklarında yürüttüğü çalışmalarda 18. yüzyıl sonlarında battığı değerlendirilen ve parçaları geniş bir alana dağılmış savaş gemisi tespit edildi. 

Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsünün Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı desteği ile yürüttüğü "Türk Batık Envanteri Projesi: Mavi Miras (TUBEP)" çalışması kapsamında oluşturulan batık haritasına, yaklaşık 250 yıl önce battığı değerlendirilen bir savaş gemisi eklendi. 

Koca Piri Reis Gemisi'nde, sonar teknolojisiyle uzaktan kumandalı su altı robotu kullanarak yapılan çalışmalarda savaş gemisi batığına ulaşıldı.

Yaklaşık 55 metre derinlikte tespit edilen gemide 20 demir ve bronz top, çok sayıda gülle ile yelken donanımına ait parçalar bulundu. 

Deniz tabanında geminin karinasına ait ahşaplar ve kahverengi hamurlu ve boyalı İtalyan kökenli mutfak kaplarına da rastlandı. 

Buluntular arasında yer alan tabak, sürahi, pipo ve ahşap makara parçası çıkarılarak Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi'ne teslim edildi. 

Osmanlı Döneminde önemli bir deniz üssü olan Foça'daki buluntu ile İzmir bölgesinde tespit edilen savaş gemisi batığı 5'e yükseldi.

Geminin hangi ülke tarafından ne amaçla kullanıldığına ilişkin verilerin tespiti için ayrıntılı çalışma başlatıldı. 

"Tarihe ışık tutacak"
DEÜ Rektörü Prof. Dr. Nükhet Hotar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'nin su altı batık envanterini araştıran ilk yerli ve milli projenin 2005'te TÜBİTAK desteği ile başladığını, çalışmalar kapsamında Koca Piri Reis Gemisi ile önemli çalışmalara imza atıldığını söyledi.

Hotar, Doğu Akdeniz'de uzun yıllar Türk bayrağı altında önemli araştırmalarda görev almış Koca Piri Reis Gemisi'nin bu defa Mavi Miras Projesi'ne hizmet verdiğini aktardı.

DEÜ bilim insanlarının Koca Piri Reis ile yaptıkları son su altı çalışmalara ilişkin bilgi veren Nükhet Hotar, "Bu çalışmaların hepsi yerli, milli ve ilk olarak yapılmakta." dedi.

Hotar, Foça açıklarında tespit edilen batığa ilişkin, "Batığın detaylarına erişmek çok heyecan verici. O bölgede deniz savaşı olmadığını bildiğimiz halde bir savaş gemisinin tespit edilmesi belki tarihimize ışık tutacak." diye konuştu.

- Foça'daki sürpriz batık

DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun Özdaş ise jeofizik mühendisi Dr. Öğretim Üyesi Nilhan Kızıldağ, Kültür ve Turizm Bakanlığı proje temsilcisi Emre Savaş ve ekipteki bilim insanlarıyla tarihi açıdan önemli bir çalışmaya imza attıklarını belirtti.

Foça'daki batığın tam bir "sürpriz" olduğuna dikkati çeken Özdaş, şunları kaydetti:

"Osmanlı literatüründe bugüne kadar bölgedeki bir savaşa ilişkin veri bulunmamakta. Yaptığımız çalışmada 50-55 metre derinlikte iyi korunmuş durumda bir savaş gemisine ait kalıntılar tespit ettik. Üzerinde 20 tane bronz ve demir top yer almakta, çok miktarda top güllesi, mutfak kapları, geminin ana karinasına ait parçaları belirledik. Gemi aslında 25 metreye 7 metre boyutlarında ancak 250 metrekarelik alana dağılmış durumda. Muhtemelen 18. yüzyılın sonunda o bölgede bir mücadele batırılmış bir gemi."

Özdaş, bir bölümü gömülü geminin 35-40 metre uzunluğunda olduğunu düşündüklerini ifade etti. 

Geminin kimliği konusunda soru işaretleri var
Savaş gemisinde hem Osmanlı hem İtalyan kökenli kaplar olduğunu vurgulayan Özdaş, "Belki bir korsan gemisi ya da Osmanlı-İtalya arasındaki bir mücadele sırasında batırılmış bir gemi olma ihtimali var. Denizlerde savaş alanları dışında çok savaş gemisine rastlamıyoruz. Buluntu bize dönemin günlük yaşamı, gemi yapım teknolojisi, askeri mühimmatın dağılımı, kullanım alanları ve şekli gibi çok ayrıntılı bilgileri sağlayacak." diye konuştu. 

Özdaş, Foça'nın, Osmanlı Dönemi'nde önemli bir askeri deniz üssü olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri verdi:

"O dönemde birçok savaş için lojistik destek Foça'dan sağlanmış. İzmir bu batıkla beraber savaş tarihi ve gemileri açısından merkeze oturmakta. Çeşme ve Koyun Adası civarında batan gemilere son batığı da eklediğimizde somut olarak bugüne kadar en fazla batık geminin bulunduğu ilimiz. Deniz savaş tarihi açısından ön plana çıkıyor."

"Türkiye, özellikle su altı kültür mirası alanında dünyanın merkezinde yer alıyor." diyen Özdaş, Tunç Çağı'ndan bugüne kadarki sürecin izlerini Türkiye kıyılarında sürmenin mümkün olduğunu sözlerine ekledi.  (AA)