Merkezi Giresun'da bulunan Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından yapılan deneme çalışmalarından olumlu sonuçlar alınması üzerine Türkiye'de de çok ağaçlı sistem olan ocak şekli terk edilerek, ikili ya da tek gövdeli ağaçlardan oluşan bahçeler kurulmaya başlandı.
Başta Keşap Fındık Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Şahin olmak üzere bazı üreticilerin bireysel olarak kurdukları tek gövdeli fındık ağacına sahip fındık bahçelerinin kurumsal olarak yaygınlaştırılması Trabzon Ticaret Borsası tarafından 2013 yılında hayata geçirildi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın desteği ile yaşlı bahçelerin sökülüp yeniden dikimi şekliyle yapılan uygulama kapsamındaki 63 bahçenin 37'sine ikili ya da tek gövdeli fındık ağacı dikim şekli uygulandı.
Sektördeki diğer kamu ve sivil toplum örgütlerinin desteklediği Fındıkta Verim ve Kaliteyi Arttırma Projesi kapsamında, Türkiye'de ilk olarak tek gövdeli ağaç sistemine sahip bahçe Trabzon'un Ortahisar ilçesinin Çukurçayır mahallesinde Ekrem Zengin adlı vatandaş tarafından kuruldu. Bahçeye Bolu ağacı denilen gövde üzerine aşılama yapılarak kondurulmuş 40 fidan 5'er metre aralıklarla dikildi.
Ayrıca Yomra'nın İkisu mahallesinde Ömer Ustaömeroğlu ait olan önce ikili sistem ile dikilen 3 dönümlük bahçe daha sonra tek gövdeli fındık bahçesine dönüştürülmeye başlandı. Her iki bahçede de normal şartlarda 5-6 yılda ürün vermesi gereken ağaçlarda geçen yıl fındık çotanakları oluşmuş ve törenle ilk hasatlar yapılmıştı.
Yeni bahçe diken üreticilerin öncelikle tek gövdeli fındıklığa tercih ettikleri görülürken, Türk fındığının en önemli alıcılarından olan Ferrero Fındık tarafından 5 yıldan beri uygulanan Değerli Tarım Projesi kapsamında da Yomra'nın Sancak mahallesinde Osman Bayrak, Ortahisar Kamışlı da ise Tayyip Sağır adlı vatandaşlar da aldıkları desteklerle bahçelerini tek dal sistemine dönüştürdüler.
Üretim maliyetlerini azaltıyor
Konu ile ilgili açıklama yapan Merkezi Giresun'da bulunan Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürü Aysun Akar, 2010 yılında başlatılan ve 4 yıl sonra anaç ağacın üzerine aşılanan fındık türleri ile ABD ve Avrupa ülkelerinde kullanılan tek gövdeli sistemin yararlı olduğunu belirterek şunları söyledi:
"Ülkemizde genellikle ‘ocak usulü’ dikilmiş olan fındık bahçelerinde dip sürgünleri ana dallarla besin, su ve ışık bakımından rekabete girmekte ve verimin azalmasına sebep olmaktadır. Ayrıca bahçe içerisinde aşırı nem birikmesine sebep olarak fındık hastalıklarının da oluşmasına imkan vermektedir. Bu nedenle fındıkta dip sürgünlerinin her yıl temizlenmesi gerekmektedir. Fındık üretim maliyetinde dip sürgünü temizliği %8-10 paya sahiptir. Aşılı fındık fidanları ise yok denecek kadar az dip sürgünü verirler. Bu sebeple üretici için işgücü ve ekonomiklik yönünden avantajlıdır."
Aysun Akar; aşılı olanların aşısız fidanlara göre daha erken meyveye yattığına da dikkat çekerek; "Bu da yeni tesis edilen bahçelerde yapılan tesis masraflarının daha erken telafi edilmesini sağlar. Anaç, kazık köke sahip olduğu için fidanların su stresine dayanıklıdırlar. Aşılı fidanların kendine has yetiştiricilik sisteminin olmasından dolayı nispeten düz arazilerde ya da teraslanmış alanlarda yetiştirilebilmesi daha uygundur" dedi.
