Otomatik BES’de katılım takvimi tamamlanıyor
4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda yapılan değişiklikle 45 yaşını doldurmamış Türk vatandaşlarından (mavi kartlı dahil) 4-a ve 4-c statüsünde çalışanların işverenleri tarafından otomatik BES’e dahil edilmesi kabul edilmiştir.
Kanunun temel amacı, tasarruf miktarının artırılarak ekonomiye katkı sağlanması ve aynı zamanda kişilerin emeklilik döneminde refah seviyelerini artırmalarına olanak sağlanması olarak açıklanmıştır. Kanun değişikliği 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiş ve çalışan sayılarına göre belirlenmiş olan bir takvim dahilinde işverenlerin çalışanlarını sisteme dahil etmesi gerektiği belirtilmiştir.
Özel sektör işverenleri açısından belirlenmiş olan takvim şu şekildedir;
Özel sektör açısından otomatik BES takvimi
Çalışan sayısı Kapsama alınma tarihi
1000 ve üzeri 01.01.2017
250-999 arası 01.04.2017
100-249 arası 01.07.2017
50-99 arası 01.01.2018
10-49 arası 01.07.2018
5-9 arası 01.01.2019
İşverenler çalışan sayılarını belirlerken SGK sicil numarasına göre değil, aynı şirket bünyesinde faaliyet gösteren tüm işyerlerinin çalışan sayılarının toplamını dikkate almalıdır.
Takvimden görüldüğü üzere son olarak 1 Ocak 2019 itibariyle 5-9 arası çalışanı olan işyerleri de takvime dahil olmak suretiyle otomatik BES’e geçiş takvimi tamamlanmış olacaktır. İşverenlerin sisteme dahil olup olmadıklarını anlayabilmeleri için 1 Ocak 2019 tarihinde en güncel sosyal güvenlik verisi olan Kasım-2018 dönemine ait bildirgelerde kayıtlı olan sigortalılarını dikkate alması gerekmektedir.
Ayrıca, 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle 5 ila 9 arası çalışanı olan işyerlerinin yanında, 2018 yılı içinde takvimde belirtilen aralıkta çalışan sayısı olmaması nedeniyle sisteme dahil olamayan daha fazla çalışanı olan işyerleri de sisteme dahil olacaktır. Örneğin, 1 Temmuz 2018 tarihinde 10-49 arası çalışanı olmaması nedeniyle sisteme dahil olamayan işyeri de 1 Ocak 2019’da sisteme dahil olacaktır.
Cayma Hakkını Kullananlar da 2019’da Sisteme Tekrar Girebilirler
Yine sisteme ilk dahil olan 1000 ve üzerinde çalışanı olan işyerlerinde çalışmakta olan ve 2017 yılında sisteme dahil olduğunda cayma hakkını kullanan sigortalıların da ortalama iki yılda bir sisteme dahil olacağı açıklanmıştır. Bu nedenle 2019 yılında diğer şartları da sağlıyor olmaları halinde bu çalışanların sisteme tekrar dahil edilmeleri gündeme gelecektir.
Sisteme Dahil Olan İşveren Ne Yapmalı
İşveren yükümlülüklerini, dahil olacak yeni işverenler açısından tekrar hatırlatmakta fayda vardır.
İşveren sisteme dahil olduğunda öncelikle hangi şirketle çalışmak istediğine karar vermelidir. Tek şirket seçebileceği gibi birden fazla şirketle de anlaşma imzalamak mümkündür.
Sözleşmede ödeme günü olarak bir gün belirlenmeli ve çalışanların maaşından yapılan katkı payı kesintileri bu günü takip eden işgünü eksiksiz olarak hesaplara aktarılmalıdır. Bu kesintilerin zamanında veya hiç aktarılmamasından doğacak zarardan işveren sorumludur.
Ayrıca, mevzuata aykırı hareket ettiği belirlenen işverenler için her ihlal için 100 TL para cezası öngörülmüştür.
Bunu dışında çalışanların ayrılma, ara verme, katkı payı değişikliği gibi yapacakları taleplerin işverene mi yoksa şirkete mi yapılacağı konusunda da mutabık kalmak faydalı olacaktır.
Bunlar dışında işverenler şirketlerce kendilerine sağlanan elektronik altyapı vasıtasıyla aylık işlemlerini rahatlıkla yürütebilmektedirler.
İki yılın sonunda otomatik BES rakamları
Kasım ayı itibariyle Emeklilik Gözetim Merkezi verilerine göre otomatik BES katılımcı sayısı 5 milyonun üzerinde görünmektedir. Bu katılımcılara ait katkı payı tutarı da 4 milyar TL civarındadır.
Eylül ayı itibariyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre yaklaşık 14 milyon 800 bin 4-a sigortalısı, 3 milyon da 4-c sigortalısı bulunmaktadır. Her ne kadar henüz 5-9 arası çalışanı olan işverenler sisteme dahil olmamış olsa da toplam 18 milyona yakın potansiyel katılımcı olduğu düşünüldüğünde sistemde kalan katılımcı sayısının düşük kaldığı görülmektedir.
Yine eylül ayında SGK istatistiklerine göre Türkiye genelinde yaklaşık 419 bine yakın işyeri 4 ila 9 arasında sigortalı bildirimi yapmakta ve bu işyerlerindeki toplam 4-a sigortalı sayısı da 2 milyon 400 bine yakın bir sayıya karşılık gelmektedir.
Kamuoyunda sistemden ayrılmayı zorlaştırıcı bazı tedbirler getirileceğine dair açıklamalar yapılsa da, sitemden ayrılmayı zorlaştırıcı bir yaklaşım yerine sistemin güvenilirliğinin iyi anlatılması ve özendirici tedbirlere daha öncelik verilmesi sistemin amacına ulaşması için daha faydalı olacaktır.