Elazığ'ın Son Kalaycıları
Nisa Yılmaz/Yıllardır kalaycılıkla geçimini sağlayan Muzaffer Poyraz, Elazığ'da bu mesleği sürdüren son iki kalaycıdan bir tanesi. Kalaycılığa yıllarını veren Poyraz, mesleğinin sonraki kuşaklara aktarılmasını istiyor.
Poyraz, 45 yıldır bu meslekle 4 çocuk büyüttüğünü söyleyerek, “Küçük yaşta bu mesleği öğrendim. Çok genç yaşta evlendim. Bu meslek sayesinde evimi kurup, çocuklarımı büyüttüm. Mesleğime çok şey borçluyum. Keşke sonraki kuşaklara da aktarabilseydik bu mesleği.” dedi.
45 yıldır kalaycılık yapıyor
Kalaycılığa ilkokulda başladığını söyleyen Poyraz, hem okula gidip hem de bir meslek öğrendiğini şu sözlerle anlatıyor: “Küçük yaşta, 8 yaşında 45 senedir bu mesleği yapıyorum. Mesleğe ilk başladığım yıllar, işlerimiz oldukça iyiydi. İlkokula başladığımda hem okula gidiyor hem de burada meslek öğreniyordum. Bakıra olan ihtiyaç da oldukça fazlaydı. Daha sonra mesleği öğrendik, işler de oldukça iyiydi. Zaman ilerledikçe, yeni nesil geldikçe, mesleğimiz ölmeye başladı. Yine de mesleğimi bırakmadım, devam ettim.
Çelik ve porselen arttı, bakıra ilgi azaldı
Poyraz, yılları içerisinde fabrika üretimi ürünlerin artması ve çeşitlenmesi sonucu hem bakıra hem de kalaya olan ihtiyacın azaldığını söyleyerek, “Özellikle iki-üç yıldır ihtiyaç oldukça azaldı. Köylüler kazanlarını getiriyor. Genellikle büyük şehirlerden; İzmir ve İstanbul’dan kalay işi geliyor. Çelik, porselen yapımı eşyalar üretilmeye başlandı. Bu da mesleğimizi öldürdü. Elazığ’da kalaycılık yapan 50 kişiden sadece iki kaldı. Meslek, gittikçe ölüyor. Biz yaşamımızı yitirene dek bu mesleği devam ettireceğiz. Umarım devam ettirmek, öğrenmek isteyen gençlerimiz çıkar.” dedi.
Kalay, bakırın ömrünü uzatır
Poyraz, “Kalaylama işlemi, 3 aşamadan oluşuyor; temizleme, düzeltme ve kalaylama. Kalaylama, temizleme ve sağlık için uygun hale getirmek için yapılır. Sağlık açısından özellikle bakırın senede bir kez mutlaka kalaylanması gerekir. Kalaylama işleminden sonra 2 sene gönül rahatlığıyla bakır kullanılabilir. Küçük olan tabaklar 10 sene, büyük olanlar ise 2 seneye kadar dayanıklı olur. Kalaylama işlemi süresi ise yarım saat kadar sürüyor.”
Tüm zanaat dalları yok oluyor
Marangoz, terzi, bakırcı, kalaycı gibi mesleklerin bir bir yok olduğunu söyleyen Poyraz, son olarak şunları ifade ediyor: “Çocuklarım benden mesleği öğrenmek istedi fakat ben izin vermedim. Hevesle gelip birkaç gün çalıştılar ve yapamadılar. Kalaycılığa devam edeceğiz ki bizden sonra gelen nesil, bu mesleği sürdürsün. Mesleği öğrenmek isteyen yalnızca Suriyeliler. Onlar da geçim sağlayabilmek için bu mesleği yapmak istiyorlar. Oysa bu zanaat, çok daha uzun yıllar sürmeli ve korunmalı. Kalaycılık gibi marangoz ve terzi zanaatı da bitiyor. Sadece kaportacılık kaldı süren, o da biterse tamamen bitmiş oluyor.”
