Katar’a uygulanan ambargonun sebebi terörist grupları fonladığı ve İran’a yakın politikalar izlediği şeklindeydi. Bu süreçte en büyük destek Türkiye’den gelmişti. Türkiye, Katar’a gıda, siyasî, askerî vd. alanlarda destek verdi. Türkiye, Katar’daki askerî varlığını da takviye etmişti.

Suudi Arabistan öncülüğünde Katar’a uygulanan ekonomik abluka’nın başlıca sebepleri İran’a yakın durmak, radikal İslâmcı hareketleri finanse etmek ve Katar’a ait Al Jazeera TV kanalının Suudi karşıtı yayınları şeklinde sıralanmaktaydı. Suudiler ve müttefikleri, ablukanın sebeplerini Katar’a çok sert bir tonda bildirmişlerdi.

Suudi Arabistan, bir süredir Katar’la anlaşmasızlığını sona erdirmeye çalışıyor. Suudi Dışişleri Bakanı Faysal bin Farhan’ın 2020 yılı Aralık ayının ilk haftasında basına yansıyan demecinde “Suudi Arabistan ve müttefikleri Bahreyn, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Katar’la olan krizi çözme amacında olduklarını” vurguladı. Ancak uzun süren sert durgunluk döneminin ardından çözümün hemen olacağına da ihtimal verilmiyor.

Bununla birlikte krizin başlangıcından beri Kuveyt’in arabuluculuk girişimleri biliniyor. Suudi Arabistan’ın El-Ula şehrinde 5 Ocak 2021’de düzenlenen Körfez İşbirliği Konseyi’nin (KİK) 41. Zirvesi’nde, Kuveyt’in çabalarıyla masaya oturan taraflar Suudi Arabistan ile Katar arasında sınırların açılması için anlaşma imzalanmasına yönelik karar, sorunun çözümünde önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Böylece Suudi yönetiminin, Katar’a yönelik ablukanın sebeplerinde yumuşamaya gittiği belirtiliyor. Hatta Suudiler’in, hava sahalarını Katar’a tekrar açabilecekleri bile gündeme geldi.

Her şeye rağmen El-Ula Anlaşması ile resmî bir süreç başlatılmış oldu. Katar ve BAE yetkilileri 22 Şubat 2021’de Kuveyt’te, El-Ula Anlaşması’nın ortak mekanizmalarını ve uygulama aşamalarını ele aldıkları kaydediliyor. Yetkililerin, “KİK üyesi ülkelerin vatandaşlarının faydasına ortak eylem geliştirme, bölgesel istikrar ve refah seviyesinin yükseltilmesine” atıfta bulundukları aktarılıyor.

Abluka ile hem Suudi Arabistan ve müttefikleri hem de Katar kayba uğradı. Abluka ulaşım bağlantılarını engelledi, ticaret ve yatırımdaki kayıplar milyonlarca dolara mâl oldu. Buna Covid-19 salgınının getirdiği ekonomik kayıplar da eklenince tarafların anlaşmaya yaklaşmaları gündeme geliyor. Diğer taraftan Katar’la uzlaşmaya Mısır ve BAE’nin hazır olduğu bildiriliyor. Ancak BAE cephesinde halen bir dirençten de bahsediliyor.

Muhtemel bir barışa gitmesi düşünülen yumuşama görüşmelerinin Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid, Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman ve Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad El-Sani tarafından gerçekleştirildiği aktarılıyor. Kesin bir anlaşmaya varılacak ise, bu 3 kişinin de aynı görüşte olması gerektiğinin altı çiziliyor.

Görünen o ki, El-Ula Anlaşması, muhtemel anlaşma için anlaşma görüşmelerinin başlamasını ifade ediyor. Buna ek olarak ablukanın başladığı Haziran 2017 öncesi statükoya dönülemeyeceği ve daha uzun bir mutabakat sürecinin işleyeceği kuvvetle muhtemeldir.

Aslında öteden beri bilinen ABD ile İran düşmanlığı, bölgedeki siyaseti belirleyen unsurlardan. İran’ın, Körfez ülkeleri tarafından dizginlendiğinin gösterilmesi, yeni seçilen ABD Başkanı Joe Biden’ın nazarında bu ülkelerin kendilerini konumlandırma ihtimalleri de yüksektir.

Katar Emiri El-Sani ile Suudi Veliaht Prensi bin Salman’ın 28 Şubat 2021’de yaptıkları telefon görüşmesinde, El-Ula Anlaşması’nın muhtevası olan bölgesel istikrara, güvenlik ve refah konularına değindikleri belirtiliyor. Böylece ilişkilerin gelişmesinin hedeflendiği muhtemeldir. Diplomatik görüşmelerin başlaması, Körfez’de derinleşen bölgesel güvensizliğin giderilmesinde şüphesiz yardımcı olacaktır.