29 Mart 2020 23:25

Dr. Sinan Alper: Koronavirüs salgını toplumsal ilişkileri etkileyebilir

Ya­şar Üniversitesi Psikoloji Bölümün­de Öğretim Üyesi Doktor Sinan Alper, koronavirüsün toplumların psikolojisini nasıl etkileyeceğini Evrensel'e anlattı.

Fotoğraf: Gökhan Balcı/AA

Paylaş

Şerif KARATAŞ
İstanbul

Koronavirüs salgını tüm dün­yada korku ve paniğe yol açtı. Hastalık kap­ma korkusunun birey­lerin psikolojisini etki­leyeceği bariz olsa da işin çok ko­nuşulmayan başka bir boyutu daha var: Toplumların psikolojisi nasıl et­kilenecek? Bu sorunun yanıtını Ya­şar Üniversitesi Psikoloji Bölümün­de Öğretim Üyesi Doktor Sinan Alper ile konuştuk.

Sosyal psikoloji literatüründe, toplumların bundan hem olumlu hem olumsuz etkilenebileceğine dair bulguların mevcut olduğunu belirten Alper şunları söyledi: “İlk önce olum­suz senaryoyu ele alalım: Her ne kadar korona­virüsle hayatımız allak bullak olmuş gözükse de insanlık tarihi boyunca bu tarz salgınlar defa­larca kez görüldü ve toplumların üzerinde önemli izler bıraktı. İnsanların sadece hikayele­ri, masalları değil, psikolojileri de etkilendi. Ör­neğin, Randy Thornhill ve Corey Fincher’ın or­taya attığı Parazit Stresi Kuramı’na göre, para­zitler ve bulaşıcı hastalıklar toplumların kültür­lerini derinden etkiledi. Bulaşıcı hastalığın yo­ğun olduğu coğrafyalarda insanlar enfekte ol­ma korkusuyla kendi içlerine kapandı ve ya­bancılardan uzak durdu. Böylece iç grubu (ken­di köylüsü, kendi milletinden, dininden insanlar vb.) ile bağları çok güçlendi, ancak dış gruplar­la (başka yerlerden gelen, farklı kültürlerden insanlar vb.) arasındaki mesafe gitgide arttı. Bu toplumlar binlerce yıllık sürecin sonunda bu­gün daha kolektivist olarak bildiğimiz kültürleri (Uzak Doğu kültürleri gibi) oluşturdu. Ancak bu bulaşıcı hastalık stresinden daha az etkile­nen toplumlar ise bugün daha bireyci olarak bildiğimiz kültürleri (ABD, Batı Avrupa gibi) oluşturdu. Tabii ki kültürün oluşmasında tek et­ken bu değil, ancak bulaşıcı hastalık yoğunluğu­nun da önemli bir faktör olduğunu gösteren bi­limsel çalışmalar var. Bulaşıcı hastalık kaygısı­nın bu etkisini düşündüğümüzde, koronavirü­sün etkileri uzun sürdüğü takdirde insan grup­larını, ülkeleri kendi içinde kaynaştırıp, farklı gruplara olan tutumları ise daha da mesafeli ve belki de düşmanca hale getirebilir. Şimdiden insanların, başta Uzak Doğulular olmak üzere, potansiyel bulaşıcı hastalık kaynağı olarak gör­düğü yabancılara karşı düşmanca tavırlar ala­bildiğini görmekteyiz. Bu düşmanlaşma ve öte­kileştirme, sadece tabandan değil, çok tepeden de gelebiliyor. Örneğin çok yakın zamanda Do­nald Trump koronavirüsten “Çin virüsü” olarak bahsetti. Kısmen anlaşılabilir bir kaygı olsa da yabancı insanları tehlikeyle eşleştirmek uzun vadede yıkıcı etkiler oluşturabilir.”

"İNSANLARI AYNI SAFLARDA BULUŞTURABİLİYOR"

Tüm insanlığın ortak bir düşmanının olma­sının olumlu sonuçlarına dair de Alper, şunları ifade etti: “Uzaylı istilası filmlerini düşünün: Ülkesinden, milletinden, dininden bağımsız herkesin ortak düşmanı uzaylı olduğunda, tüm insanlar nasıl da bir araya gelebiliyor… Ünlü Sosyal Psikolog Muzaffer Şerif, bundan yakla­şık 80 yıl önce yaptığı ve klasikleşmiş deneyin­de, kamp yapan çocukları iki gruba ayırmış ve bu gruplara rekabet edecekleri görevler ver­mişti. Rekabet iki grup üyeleri arasında düş­manlığı artırınca, bu sefer iki grubun ortak hareket etmesi gereken, kendi başlarına başa­ramayacakları görevler sunulmuştu. Eskiden düşman olan iki grup, ortak bir amaç için ha­reket ettikçe aradaki buzlar erimiş ve çocuklar diğer gruptakilere karşı daha olumlu tavırlar göstermeye başlamıştı. Koronavirüsle mücade­le de bugünlerde tüm insanlığın ortak gayesi olduğundan ve iş birliği gerektirdiğinden, fark­lı milletlerden insanları aynı saflarda buluştu­rabilir. Şimdiden aşı ve ilaç araştırmalarında farklı ülkelerin ortak çalışmalar yürüttüğünü, Çin’in çok zor günler geçiren İtalya’ya yardım gönderdiğini biliyoruz.”

Dr. Alper, koronavirüs salgınının toplumlar arası ilişkileri olumlu da olumsuz da etkileyebilece­ğini belirterek, “Hangisinin ağır basacağını za­man gösterecek” dedi.

ÖNCEKİ HABER

Şebnem Korur Fincancı: Cezaevlerinde tahliyeler hızla gerçekleştirilmeli

SONRAKİ HABER

Bursa Tabip Odası pandemi kuruluna çağrılmadı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...