BOTAŞ da özel sektör de "Al ya da öde" kıskacında

Türkiye’nin doğal gaz tüketimi düşüyor. Türkiye, doğal gaz gereksiniminin tamamına yakın bölümünü ithalat yoluyla karşılıyor. Doğal gaz, elektrik üretiminin yanı sıra sanayide ve konutlarda yoğun olarak tüketiliyor.

Türkiye’de, 2000’li yıllardan başlayarak, son birkaç yıla dek gaz tüketimi hızlı biçimde artış gösterdi. Şehir merkezlerinin yanı sıra küçük ilçelere kadar doğal gaz alt yapısı götürüldü. Şehirlerin ısınmasında ve sanayide doğal gazın payı arttı. Konut abone sayısı 16 milyona ulaştı.

TÜKETİM DE İTHALAT DA DÜŞÜYOR

Ancak, tüketim ve dolayısıyla ithalat düşmeye başladı. Peki, 2019 yılı ithalatı ne kadar? İthalat, 2018 yılına göre düştü mü arttı mı?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK); petrol, LPG ve elektriğin yanı sıra doğal gaz piyasasına ilişkin aralık raporu hazırlığı devam ediyor. Raporun, kısa süre içinde çıkması bekleniyor. Böylece, 2019 yılıithalatı da görülmüş olacak.

HABERTÜRK, 2019 yılı doğal gaz aralık ayı verisine ulaştı. Aralık ayında 5 milyar 416 milyon metreküp gaz ithal edildi. Buna göre önceki yıl 50 milyar 360 milyon metreküp olan ithalat, 2019 yılında yüzde 11 düzeyinde azalarak 44 milyar 807 milyon metreküpe kadar geriledi. 2017 yılında ithalat, 55 milyar 249 milyon metreküp olarak gerçekleşmişti.

NEDEN DÜŞTÜ?

Tüketim neden düştü? Bu soruyu, sektöre sorduk. Sektöre göre düşüşün iki temel nedeni bulunuyor:

- ELEKTRİK ÜRETİMİ AZALDI: 2019 yılında doğal gaz santrallarının bir bölümü elektrik üretimlerini kıstı. Bazıları da tümüyle devre dışı kaldı. Geçen yıl, doğal gazın yerini su aldı. Suya dayalı üretim, önemli ölçüde arttı.

- KONUT DA KISTI: Sanayi ve konutta da tüketim geriledi. 2019 yılında hava sıcaklığının mevsim normallerinin üstünde seyretmesi, doğal gaza yapılan zamların vatandaşın cebini yakması tüketimi azalttı. Tasarrufu gündeme getirdi. Sanayide de gaz çekişleri belli ölçülerde düştü.

“AL YA DA ÖDE”

İthalatta yaşanan gerileme, gerek BOTAŞ’ın gerekse de özel sektör ithalatçılarının, “al ya da öde” ile karşı karşıya bıraktı. Sektördeki ifadesiyle “al ya da öde” alıcı ülkenin (Türkiye’nin) almayı veya çekmeyi taahhüt ettiği ancak alamadığı gazın parasının tedarikçiye (Rusya) ödemesi anlamına geliyor. Özel sektör gaz ithalatçılarının, 6.5 milyar metreküp dolayında gazda “al ya da öde”ye girdiği hesaplanıyor. , BOTAŞ’ın da belli bir miktar gazda “al ya da öde” sorunu olduğu belirtiliyor.