Çin aşısının detaylarını anlatan bilim insanları: Aşılar nasıl hızlı üretildi?

Bilim insanları, Türkiye'nin aşı politikasını ve Çin SinoVac aşısının bugüne kadar ki onaylama çalışmalarını gazetemiz Cumhuriyet'e değerlendirdi.

TÜRKİYE’DE KAÇ KİŞİYE AŞI YAPILDI?

- Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Akova:

“Türkiye’de 10 bin 32 kişiye 17 bin 105 doz aşı uygulandı. Bunlardan 997 kişide toplam 1855 advers olay (yan etki) görüldü. Bunların içinde sadece 1 tanesinde anaflaksi (alerjik reaksiyon) benzeri bir tablo vardı. O kişi bir gece hastanede yattı ve taburcu edildi. Onun dışındaki 1855 olay baş ağrısı, kol ağrısı gibi beklenebilir etkilerdi” bilgisini paylaştı.

FAZ 3 BİTMEDEN İZİN NEDEN?

- İstanbul Üniversitesi Farmakoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Yağız Üresin:

Çin aşısıyla ilgili en çok sorulan “Faz 3’ü tamamlanmadan aşının kullanım izni nasıl verildi” sorusuna, “ClinicalTrials.gov adresine göre BionTech aşısının faz çalışmalarının bitirme tarihi olarak 30 Temmuz 2021 deniyor. Tamamının bitmesine 27 Ocak 2023 diyor. Sinovac aşısı için nihai tamamlanma Ekim 2021 deniyor. Yani ikisinin de faz 3 çalışmaları tamamlanmamış durumda. Bu nedenle bu konuda ikisinin bir farkı yok” yatını verdi.

“Aşılar nasıl hızlı üretildi” sorusunu yanıtlayan Üresin, aşıların faz çalışmalarından önce de uzun bir inceleme süreci geçirdiğini vurguladı. “Bu süreci asıl hızlandıran Rolling Review” diyen Üresin, “Bunun tanımı, klinik deneyde elde edilen verilerin, deney sonunda değil de veriler geldikçe devamlı Avrupa İlaç Ajansı’na aktarılarak incelemeye tutulmasıdır. Halk sağlığını içeren acil durumda, yararı riskten üstün tutan bir veri varsa, onay verilir deniyor” dedi.

MRNA AŞISI NE KADAR ETKİLİ?

- Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz: 

MRNA aşılarına ilişkin bir sunum yaptı. Yavuz, “BionTech aşısında bütün yaş grupları için yüzde 95 gibi bir etkinlik bildirildi. Güvenlik oranı da yüzde 90 ve 97 aralığında. 55 yaş üstüne yüzde 93.7, 65 yaş üstüne 94.7 olarak bildirildi” dedi.

Yavuz, “12. günden sonra BionTech’in aşısının koruyuculuğunun başladığı görülüyor. BionTech aşısında en fazla kolda ağrı görülmüş. 2. dozdan sonra da yüzde 50 gibi kırıklık hissi yapmış” dedi. Yavuz, ayrıca, dünyadan aşının alerjik yan etkilerine de örnekler gösterdi.

YENİ GÖNÜLLÜLER ARANACAK MI?

- Prof. Dr. Murat Akova: 

“Bizdeki faz 3 çalışması sonlanmak üzere. TİTCK’den yeni gönüllü almamamız gerektiğini söyleyen bir yazı aldık. Yeni gönüllü kaydetmeyeceğiz, verilerimizi analiz etmeye başlayacağız. Sağlık Bakanlığı aşılamaya başladığında biz de plesebo (boş aşı) kolundakilere aşı uygulamaya başlayacağız” dedi.

İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nün pandemi seminerinde Endonezya’nın acil kullanım onayı verdiğini açıklayan Akova, “Bu aşı 29 Haziran’da Çin’de acil kullanım onayı aldı. Çin’de 390 binden fazla kişiye 633 binden fazla aşı yapıldı” dedi.

AŞI OLUP DA COVİD-19’A YAKALANANLAR VAR MI?

Bilim Kurulu’nun açıkladığı verileri anımsatan Akova, “1322 kişi 2. doz aşısını olmuş ve bunun üzerinden 14 gün geçmiş. Bunlar içinde toplam 29 kişi pozitif çıkmış. Bunların 26’sı plasebo (boş aşı), 3’ü de aşı grubunda. Bu 3 kişi de son derece hafif bir tablo içindeydi. Boş aşı yapılan 26 kişiden 6’sı ciddi hastalık geçirdi. 1 tanesi entübe edildi. Ama yaşamını yitiren olmadı” dedi.

Aşı etkinliğinin yüzde 91.25 olduğunu söyleyen Akova, “Hangi aşının daha etkili olduğuna dair elimizde bir kanıt yok. Etkililik ne kadar sürecek, aşı tekrarı gerekecek mi, bunu henüz bilmiyoruz. Aşılar bulaşmayı önleyecek mi, bunları da henüz bilemiyoruz. Beklenmeyen etkiler ne, bilemiyoruz” ifadelerini kullandı.