Görüyoruz ki Cenâb-ı Hak, kâinatın merkezine hayatı koymuştur. Demek şu kâinatın netice-i hilkati hayattır. Hayatın merkezine de insanı koymuştur. Demek hayatın netice-i hilkati insandır. Ve bütün insan ve hayvanatı ise rızık etrafında koşturur. Demek şu kâinatın merkezinde insan ile rızık el ele vermişler dönüp duruyorlar. “Her şey nasıl ki rızkın etrafında toplanmış, ona bakıyor; öyle de, rızık dahi bütün envaıyla, manen ve maddeten, hâlen ve kàlen şükür ile kaimdir, şükür ile oluyor, şükrü yetiştiriyor, şükrü gösteriyor.” Demek ki “şükür netice-i hilkattir.”

Nasıl ki abdestten kasıt namazın farzı olmasıdır. Netice ise temizlenmektir. Yani abdest alan adam temizlenmiş olur. Temizlenmek abdestin asıl gayesi olmasa da istisnai durumlar hariç kaçınılmaz bir neticesidir. İşte şükür de böyledir. İnsanın dünyaya gönderilmesindeki asıl maksat şükretmesi olmasa da kaçınılmaz bir netice olarak şükretmesi gerekmektedir. Zaten yaratılışın neticesi olan şükrü eda etmeyen insan, gayesi olan ubudiyyeti de hakkıyla yerine getirememiş olur.