Capital 500 Büyük Özel Şirket (CBBÖŞ)

Türkiye ekonomisinin 2018’de ekonomik göstergelerin hızla düşerek sıra dışı bir yıl yaşadığı yaygınca vurgulanmaktadır. Yıllık büyüme ise yüzde 2.6’da kaldı. CBBÖŞ çalışmasındaki şirketlerin toplam satış hasılatı enflasyondan arındırılmamış olarak yüzde 36.9 ama arındırılmış olarak yüzde 17.8 oranında artmış. Satışlara yansıtılamayan maliyetler nedeniyle kârlılık enflasyondan arındırılmamış olarak yüzde 19 ama arındırılmış olarak yüzde 2.4 oranında artmış. Kârını açıklayan şirket sayısı da 311 şirketten 251 şirkete düşmüş. Zarar eden şirketlerin oranı da yüzde 11’den 15’e yükselmiş.

İLK 10

Bu ilk 10 şirketin toplam cirodan aldığı pay yüzde 23’e çıkmış. Şirketler sırayla şöyle: Tüpraş / Türk Hava Yolları / Petrol Ofisi / Opet / Ford Otosan / Shell&Turcas Petrol / BİM / ERDEMİR / Arçelik / Ahlatcı Kuyumculuk. Kısaca, geleneksel mal ve hizmet üretip satan şirketler!

ÇİZELGEYE AİT DİKKAT ÇEKEN HUSUSLAR

Çizelgeye girebilmenin hasılat en alt sınırı 162 milyon dolardan 152 milyon dolara düşmüş. Çizelgeye yeni giren şirket sayısı da 70’ten 53’e düşmüş. Bunların kesimsel dağılımının Türkiye özel sektörünün rekabet gücünü artırdığını söylemek burnumuzun uzamasına neden olabilir. Çizelgenin zirvesi ile en altı arasındaki hasılat makası açılmış. Milyar TL düzeyinde hasılat sağlayanlara 23 yeni şirket eklenmiş. 10 milyar TL üzerinde hasılat yapan şirket sayısı 31’den 38’e artmış. Hasılatı üç haneli büyüyen şirket sayısı 14’ten 9’a düşmüş. 500 şirketin yarısı kâr-zararını açıklamamayı yeğlemiş! Kâr-zararını açıklayan şirket sayısı 311 şirketten 251 şirkete düşmüş. Bunların içinde zarar eden şirketlerin oranı da yüzde 11’den 15’e yükselmiş.

SEKTÖREL BAKIŞ

Toplam 37 sektör içinde en çok hasılatı yapan kesim enerji/petrol ardından ikinci kesim otomotiv, şirket sayısı en fazla olan kesim gıda ve içecek olmuş. En fazla hasılat yapan ilk 10 sektöre ait şirket sayıları ve toplam hasılattan aldıkları paylar şöyle: Enerji ve petrol (48 şirket, yüzde 20.1), otomotiv (44, yüzde 10.9), demir-çelik (43, yüzde 8.4), gıda ve içecek (57, yüzde 6.7), parekende (22 , yüzde 6.6), inşaat (25 , yüzde 5.8), ulaştırma (11 , yüzde 5.2), elektrik elektronik (17 , yüzde 4.4), kuyum (7 , yüzde 3.6), Telekom (5, yüzde 3.2). 10 yıllık değişime bakılınca, önemli bir değişim yok. Enerji-petrol hep başta (Fikret Kızılok’un Süleyman hep başbakan şarkısı gibi), onu otomotiv izliyor, inşaatta az bir düşüş var, Telekom gerilerken ulaştırma yükseliyor. Düşük ve orta teknolojili geleneksel mal ve hizmet üretimiyle nereye payidar nereye?

EN ÇOKLAR KULÜBÜ

Hasılatını en çok artıran şirket TGS Dış ticaret, en çok kâr eden şirket ERDEMİR, en fazla ihracat yapan şirket FORD Otosan, en fazla çalışanı olan şirket BİM Birleşik Mağazalar.

İLLERE GÖRE BAKIŞ

Çizelgede 40 il kapsama alınmış. 14 kentin sadece 1 dev şirketi var. 500 şirketin İstanbul merkezli olarak faaliyetini yürüten 251 şirketin toplam hasılattan aldığı pay 3 puan düşse de yüzde 60.65 olmuş. İkinci Ankara’nın payı ise yüzde 8.2. 28 ilin toplam hasılattan aldıkları payın yüzde 1 olması çok hüzünlü ve ilginç.

2019’A BAKIŞ

Kimi kritik göstergeler de mafiş. Takipteki kredi oranı artıyor. Vergi gelirleri beklentinin altında gerçekleşmiş. Tüketici güveni düşüyor. İnşaatta istihdam geriliyor. İnşaatta istihdam geriliyor. İnşaat kesiminde 2018 daralması yüzde 1.9 iken ilk çeyrek daralması yüzde 10.9 oldu. İnşaat ya resulullah deyip dünün mücahitleri müteahhitler olmuşlardı. İnşaat şirketlerin yüzde 25’i kapanırken satışlarda yüzde 60-70 küçülme yaşanmış. Kişi başına düşen gelir azalıyor. Kapanan şirket sayısı artıyor vb. İlk 6 aylık dönemde gerileme oranları iş makineleri sektöründe yüzde 75, leasing işlem hacminde yüzde 67, otomotiv pazarında yüzde 45, yapı ruhsatında yüzde 42.5 vb.

SONSÖZ

İkisi de 1984’te kurulan iki şirket: biri VESTEL (Türkiye), diğeri Haier. Birincisi kendi markasıyla iç pazara mal satarken, dışsatımını başka markalar için ve markasız (OEM /ODM) satarken, diğeri dünya devlerini geride bırakıp 1 numara olan global Çin şirketi oldu. Nasıl mı? Cevabı bunun, esen rüzgarda dostum!

Kaynak: Capital Ağustos 2019