Dayton Barış Anlaşması'nın getirdiği karmaşık siyasi yapısıyla bilinen Bosna Hersek'te genel seçimlerin ardından 10 ay geçmesine rağmen hükümet kurulamadı.Son olarak başkent Saraybosna'da bir araya gelen devletin Devlet Başkanlığı Konseyi'nin üyeleri sonuç alamadan dağıldı.
REKLAMDayton Barış Anlaşması'nın getirdiği karmaşık siyasi yapısıyla bilinen Bosna Hersek'te genel seçimlerin ardından 10 ay geçmesine rağmen hükümet kurulamadı.
Son olarak başkent Saraybosna'da bir araya gelen devletin Devlet Başkanlığı Konseyi'nin üyeleri sonuç alamadan dağıldı.
Bosna Hersek'te 2010 seçimlerinde hükümet kurmak 16 ay, 2014 seçimlerinde 5.5 ay sürdü.
Peki ülkede hükümet kurmak neden bu kadar zor? Farklı etnik grupların ortak siyaset yapmasının zor olduğu Bosna Hersek'te NATO üyeliği konusu da bölünmenin ana nedenlerinin başında geliyor.
Ülkedeki ana etnik gruplar
Bosna Hersek'te üç üyeli devlet başkanlığı konseyi Sırp, Müslüman ve Hırvat temsilcilerden oluşuyor.
Bosnalı Sırpların yönettiği Sırp Cumhuriyeti ve Hırvat ve Boşnaklardan oluşan Bosna Hersek Federasyonu ülkedeki yarı özerk iki entite.
2018'in Ekim ayında yapılan seçimde bu gruplardan milliyetçi partiler ve politikacılar en fazla oyu aldı.
Rusya yanlısı Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik, Boşnak Şefik Caferoviç ve sosyal demokrat Hırvat Zeljko Komsic devlet başkanlığı konseyinin üç üyesi olarak seçildi.
Hükümet kurmak neden çok karmaşık?
Bosna Hersek'te 1990'lı yıllarda yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Anlaşması'nın getirdiği karmaşık siyasi yapı, seçimlerin ardından hükümetlerin uzun süre kurulamamasında da etkin rol oynuyor.
Bosna'da 1992-1995 yılları arasındaki savaşta 100 bin kişi hayatını kaybetti; milyonlarca kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Bosna Hersek'te savaşı sonlandıran 14 Aralık 1995 tarihli yüz elli sayfalık ana metin ve on bir ekten oluşan Dayton anlaşması ülkenin karmaşık siyasi yapısının da belgesi.
Bosna Hersek Federasyonu 10 kantondan oluşuyor. Her kantonun kendi hükümeti ve parlamentosu var.
Devlet düzeyinde iki parlamento bulunuyor. Bakanlar Konseyi'nin yanı sıra üç ana etnik grubun temsilcisinin görev yaptığı Devlet Başkanlığı Konseyi yönetimde söz sahibi.
Ülkede hükümetin kurulması için de Boşnak, Sırp ve Hırvat grupların ortak karara imza atması gerekiyor.
7 Ekim'de yapılan seçimlerin ardından kanton, entite ve devlet düzeyindeki parlamentolarda sandalye elde eden siyasi partiler, parlamentoda çoğunluğu sağlamak ve hükümeti kurmak için koalisyon görüşmelerine başladı.
Saraybosna'da 6 siyasi parti koalisyon kurdu
Seçimlerin ardından hükümetin ilk kurulduğu kanton, Bosna Hersek Hırvat Demokrat Birliğinin (HDZ BIH) yüzde 65 oyla aldığı Batı Hersek Kantonu oldu. Batı Hersek Kantonu'nda hükümet 17 Aralık'ta kurularak, resmen göreve başladı.
Saraybosna Kantonu'nda ise hükümet, altı siyasi partinin koalisyon oluşturmasıyla kurulabildi. Seçimlerde Saraybosna Kantonu'nda en fazla oyu alan Demokratik Eylem Partisi (SDA), hükümette yer almadı. SDA'nın saf dışı bırakıldığı hükümette Halk ve Adalet Partisi (NIP), Daha İyi Gelecek İttifakı (SBB), Bosna Hersek Bağımsızlar Listesi (NBL), Bizim Parti (NS), Demokratik Cephe (DF) ve Sosyal Demokrat Parti (SDP) yer aldı.
NATO konusu siyasi çatlağı büyütüyor
Ülkedeki üç ana etnik grubun temsilcileri Bosna Hersek'in Kuzay Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) üyeliği konusunda bölünmüş durumda.
REKLAMBu konudaki ayrılık hükümet kurma çalışmalarının da önünü tıkayan nedenlerin başında geliyor.
Bosna Hersek, 2010'da örgüte katılımın ilk adımı olarak NATO'nun Üyelik Eylem Planı'na (MAP) kabul edildi. NATO geçtiğimiz yıl da Bosna'ya üyelik için yeşil ışık yaktı.
Ancak ülkedeki Sırplar ve onların aşırı sağcı Rusya yanlısı lideri Dodik, NATO'ya üye olmak yerine tarafsız kalınmasını savunuyor. Dodik ülkenin sadece Avrupa Birliği'ne (AB) katılımını destekleyeceğini söylüyor.
Diğer yandan NATO'ya üyelik için gerekli reformların hayata geçirilmesi planını kabul etme konusunda ısrarcı.
Balkan ülkesinin gelecekte NATO ile geliştireceği ilişki konusunda yaşanan ayrılık Bosna'da hükümetin kurulması başta olmak üzere ileriye dönük bölünmelerin de tetikçisi durumunda.
REKLAMSon olarak Bosna Hersek Halklar Meclisi Başkanı ve Demokratik Eylem Partisi Genel Başkanı İzetbegoviç, NATO'ya üyelik sürecine ilişkin, "Yıllık Ulusal Plan meselesi çözülmeden hiçbir isme yeni hükümeti kurma görevi verilemez." dedi.
Koalisyon görüşmelerindeki konular
Dört yılda bir yapılan parlamento seçimleri sonrasında hükümetlerin kurulmasını zorlaştırıyor.
Ülkede 12 Ekim 2014'te yapılan parlamento seçimlerinin ardından devlet düzeyindeki hükümet 5,5 ayda kuruldu. 2010'daki seçimlerin ardından ise devlet düzeyindeki hükümetin kurulması için 16 ay beklendi.
Sadece kimin hangi bakanlığı alacağının değil, hangi partinin hangi kamu firmasının yönetimini alacağının da masaya yatırıldığı koalisyon görüşmelerinin uzun sürmesi, başta ekonomik olmak üzere birçok açıdan ülkeyi ve halkı olumsuz etkiliyor.
Bazı siyasi partilerin, sırasıyla önce kanton ve entitelerde, ardından devlet düzeyinde hükümet kurulması şartını koşması da hali hazırda dünyanın en karmaşık siyasi yapılarından birine sahip Bosna Hersek'te işleri daha da zorlaştırıyor.
REKLAMBosna Hersek'i ne bekliyor?
Ülke yönetiminde söz sahibi üç etnik grubun temsilcileri arasındaki anlaşma kritik öneme sahip. Zira 1990'lardan bu yana kanlı savaşın yaralarını sarmaya çalışan ülkenin ekonomik kalkınmayı hayata geçirmesi güçlü bir yönetime olan ihtiyacı ortaya koyuyor.
Eğer ülkede siyasi çıkmaz devam ederse AB hedeflerine ulaşılmasında gecikme olacak. Bu da işsizliğin rekor düzeye çıktığı ülkede özellikle gençlerin ülkeden ayrılma sürecini hızlandıracak.