Kripto Para

Bitcoin, dünya çapında bir çeşit kripto para, sanal para veya dijital ödeme sistemidir.

2008 yılında Satoshi Nakamoto adında bir girişimci tarafından kuruldu. Ülkelerin para birimleriyle alınıp satılabilen, bir aracı kurum olmadan transfer yapılabilen bir tür dijital para birimidir. Dolar ve Euro’ya alternatif olarak sunuluyor. Sembolü, BTC’dir.

Bitcoin’in kara para aklama birimi olarak veya uyuşturucu madde satın almak için kullanıldığı rivayetleri ortalıkta dolaşıyor. Yasal olarak bitcoini serbest bırakan ülkeler olduğu gibi, bitcoini tanımayan veya kararsız durumda bulunan ve böyle dijital sistemlere garanti vermeyen ülkeler de vardır.

Dünyada Bitcoin

Para ve nakit değer açısından geleneksel sistemler dijital sistemlere göre daha fazla güven vermektedir. Bitcoin’in adem-i merkeziyetçi bir yapısı vardır. Yani herhangi bir para merkezine bağlılığı yoktur. Bu sebeple mevcut finansal sistemlerine tehdit gören Suudi Arabistan, Pakistan, Cezayir, Katar, Vietnam gibi kimi ülkeler bitcoin kullanımını yasaklamışlardır.

Bitcoin’i kısıtlayan veya ödeme ticareti olarak kullanımına izin vermeyen Çin, Hindistan, Endonezya, Mısır, Nepal, Morocco, Zambia, Ekvator gibi ülkeler de vardır. Ancak internet kullanımı bütünüyle yasaklanmadıkça, yapısı gereği bitcoin kullanımına kısıtlama veya yasaklama imkânı olmamaktadır.

Kara para aklama ve sahtekârlığı önleme yasalarını uygulamaya koyan kimi ülkeler de, Bitcoin kullanımını yasal çerçeveye oturtmuşlar ve serbest bırakmışlardır. Japonya, İngiltere, Almanya, ABD, İsviçre, Hollanda, Hong Kong, Kanada gibi ülkeler bunlardandır. Kanada’da Bitcoin borsaları kayıtlarını ve şüpheli transferlerini ilgili makama bildirmekle yükümlü kılınmıştır.

Bitcoin’in ne yasal, ne yasadışı olduğuna karar vermemiş ülkeler de vardır. Arnavutluk, Arjantin, Ürdün, Kazakistan, Kırgızistan, Tunus, Birleşik Arap Emirlikleri bunlardan bazılarıdır.

Ülkemizde de 5 Kasım 2013 tarihinde BDDK tarafından yapılan açıklamada Bitcoin’in elektronik para olarak sayılamayacağı belirtilmiş ve ihtiva ettiği yüksek risk sebebiyle Bitcoin yatırımı konusunda vatandaşlar uyarılmıştır.

Fıkhî Durum

Bitcoin bir dijital girişimden ibarettir. Gerçek kurumlarla doğrulanmış değildir. Bitcoin rezervlerine karşılık bir mal yok, bir meta yok, herhangi bir ülkenin merkez bankası yok, sorumlu bir gerçek kuruluş yoktur. Ne kadar bitcoin rezervi var bilinmiyor. Bir tür hayal-paradır! Bir tür adı var kendi yok paradır!

Sadece internet ortamında dijital bir değer ifade ediyor; fakat internet dünyasından başımızı kaldırdığımızda gerçek dünyada elle tutulur, gözle görülür, fizikî bir değeri yok, kendisi fizikî bir değerin karşılığı da değil. İnternet ortamındaki bazı alış verişlerde geçerliliği vardır. Fakat gerçek dünyada kullanılır bir değer olmaktan uzaktır. Yani şuradan 1 bitcoin’e iki ekmek alayım diyemezsiniz. Bir gün değer kazanıyor, bir başka gün değer kaybediyor. Bir başka gün de sıfıra inse, tamamen hayal olsa, birileri buradan cebini doldurup sırra kadem bassa, hesap soracağınız bir merci yoktur.

Konu henüz yenidir. Gerçek dünya ile entegrasyonu sağlanır mı, gerçek bir para birimi olur mu, fizikî bir değerle eşitlenir mi, helâl bir alın terine karşılık gelir mi, bekleyip görmek lâzım.

Şu aşamada bu işin ne olacağı, nereye varacağı belli değil. Bu sebeple Müslümanların bu aşamada bu para ile işlem yapmaları uygun değildir. Zarara uğrama veya zarara uğratma ihtimali vardır.

Bu bilgilerle bitcoin’e para yatırmak caiz gözükmüyor. Paradan para kazanmak esasına dayandığı için faize de benziyor.

Peygamberimiz (asm) buyuruyor ki: “Helâl bellidir, haram da bellidir. İkisi arasında insanlardan çoğunun bilmediği şüpheli şeyler vardır. Kim şüpheli şeylerden sakınırsa dinini ve ırzını korumuş olur. Kim de şüpheli şeylere dalarsa harama girer.” 1

Dipnot:

1- Buhari, 2501; Müslim, 1599.