Ambulanslar, geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve çakarlı arabalar
112 Ambulansları acil durumda hasta taşırken en öncelikli geçiş hakkına sahip araçlar.
Birkaç gün önce havaalanı yolunda trafiğin çok yoğun olduğu bir saatte, sirenleri açık bir ambulansın öndeki araç kuyruğu bariyerine takılıp dakikalarca hareket edemez hale geldiğini görünce bu yazıyı yazmaya karar verdim.
Meslek hayatımın önemli bir bölümünde acil kliniklerde görev yapmış bir hekim olarak, acil durumda olan bir hasta için bir dakikanın bile ne kadar önemli olduğunu çok iyi bilirim.Olayın ortasında ambulansın trafiğin içinde kilitlenip kalmasını izlerken bu kargaşayı oluşturan iki önemli olayı gözlemledim.
Birincisi, trafikte sürücüler ambulans ya da itfaiye gibi acil geçiş üstünlüğü olan araçlarla karşılaştığında nasıl davranacağını bilmiyordu. İkinciönemli neden de emniyet şeridi çoğu resmi ya da ön çakarlı ışıkları yanıp sönen sivil araç kuyruğu ile işgal edilmişti. Bu konuda ciddi bir suistimal vardı.
Ambulansların geçiş üstünlüğünde 'Fermuar Sistemi'
Kısa bir süre önce 112 Ambulanslarının acil durumlarda trafiğin çok yoğun olduğu yollarda geçiş rotasında değişiklik yapıldı. Bu değişikliğe göre ambulans, 3 şeritli bir yolda trafiğe girdiğinde, sol ve sağ şeritteki araçlar sola ve sağa kayacak, orta şeritteki araçlar ise sağ yana ve sol tarafa yanaşacak, orta şerit açılacak ve tüm araçlar ambulansa yol verecek.
İki şeritli yollarda ise emniyet şeridinin verdiği pay sayesinde araçlar yarım şerit sağ ve sola kayacak, ambulansa yine orta şeritten yol açılacak.Bu uygulamayı yıllar önce Avrupa'da trafikte görmüştüm. Ambulansın sirenini duyan sürücüler sağa ve sola geçip duruyor, böylece orta şeritten ambulans hızla geçiş yapıyordu.
Kısaca 'Fermuar Sistemi' denilen bu uygulamanın bizde de başlaması sevindirici ancak bu uygulamayı sürücülerin çoğu henüz iyi bilinmiyor. Bir bölüm sürücü orta şeridi açmaya çalışıyor ama bir bölüm sürücü halen eskisi gibi ambulansın emniyet şeridinden geçiş yapacağını sanıyor.
Sonuçta bir ambulansın trafikte kaldığı her dakika hastanın hayatı çok ciddi bir risk oluşturuyor. Bu konuda Emniyet Müdürlüğü'nün afişlerle, kamu spotuyla, halkı eğitici bir kampanya yapmasına acil ihtiyaç var.
Hangi araçlar geçiş üstünlüğüne sahip?
Yıllar önce Amerika’da araba kullanırken yan şeritten gelen polis arabasını görünce geçmesi için durup yol verdim. Polis arabası yanıma geldi ve neden durduğumu sordu. Polis arabalarının geçiş üstünlüğü olduğu için yol verdiğimi söyledim, güldü ve "Biz şu anda sadece normal devriye görevimizi yapıyoruz, özel bir geçiş üstünlüğümüz yok, yol sizin" dedi.Biraz da Türkiye’den aldığım kültürün şaşkınlığıyla polis aracının önünden geçip yoluma devam ettim.
Türkiye’de bir vatandaş olarak trafikte geçiş üstünlüğüne sahip araçlar konusunun ciddi olarak suistimal edildiğini düşünüyorum.
Karayolları Trafik Yönetmeliği'ne göre trafikte geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve bunların önceliğine göre sıralaması belli. 17.04.2015 tarihli ve 29329 sayılı Resmi Gazete'de geçiş üstünlüğüne sahip araçlarla ilgili yönetmenliğe göre şu araçların geçiş üstünlüğü var:
1) Yaralı veya acil hastaların taşınması ve bunlara ilk ve acil yardımın yapılması için kullanılan ambulans ve özel amaçlı taşıtlarla, yaralı ve acil hasta taşıyan diğer araçlar,
2) Organ ve doku nakil araçları,
3) İtfaiye araçları ile benzeri acil müdahale araçları,
4) Sanık veya suçluları takip eden veya genel güvenlik ve asayiş için olay yerine giden zabıta araçları,
5) Trafik güvenliğini koruma veya trafik kazasına el koyma amacıyla olay veya kaza yerine giden trafik hizmetlerine ait araçlar,
6) Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi araçları ile acil müdahale gerektiren çalışmalarda görevli araçlar,
7) Afet ve acil durum hâllerinde afet ve acil durum hizmetlerinde görevli bulunan araçlar,
8) Hizmetin devamı süresince koruma araçları ile korunan araçlar
Ancak yönetmenlik, bu araçların sadece görev halindeyken geçiş üstünlüğü hakkına sahip olduğu, bu hakkın halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak, ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini bir arada vermek şartı ile kullanılabileceği, bu araçların görev hali dışında geçiş üstünlüğü işaret ve hakkını kullanamayacakları hüküm altına alıyordu.
Geçiş üstünlüğünü kim suistimal ediyor?
İstanbul gibi trafiğin çok yoğun olduğu metropollerde geciş üstünlüğünü en çok iki grup araç sürücüleri suiistimal ediliyor.
Birinci grupta, iş saatleri bitiminde yoğun trafikte evine bir an önce ulaşmak isteyen kamu araçları ki bunlar trafik tıkandığında torpidosundan mavi döner lambasını hemen çıkartıp, arabasının tavanına koyup ışığını açan, kornaya basıp öncelik isteyen, belediyesinden tarım müdürlüğüne kadar resmi plakalı çeşitli kamu arabaları var.
Bunlar göreve giden değil görevi bitmiş ev yolundaki araçlar ki kamuda binlerce resmi plakalı araç olduğu düşünülürse durumun ciddiyeti daha iyi anlaşılır. Bu kamu araçlarının hakkı olmayan bir yetkiyi kullanmaları en hafif deyimle yaptıkları vatandaşlık haklarına saygısızlık.
İkinci ciddi sorun da çakarlı arabalar.
Geçiş üstünlüğünün çakarlı araçları
Çakarlı araç deyimini bilmeyen okurlarımız için konuyu biraz açmak gerek.Çakarlı araç, arabasının ön, arka farına ve ön panelin iç kısmına hızlı yanıp sönen, çalıştığı zaman resmi polis aracının ışıklarını taklit eden bir sistemin kurulu olduğu araçlar.
Bu çakar ışık sistemi, aslında kolluk güçlerine ait sivil araçların takılan acil kriminal olaylarda geçiş üstünlüğünden yararlanması için yapılmış bir uygulama.Ama artık bir görevl olmayan birçok uyanık vatandaşta çakarı taktırıp kullanıyor.
Geçen haftalarda sabah hastaneye giderken Vatan Caddesi’nin girişinde trafik tıkanınca arkamda duran lüks aracın şöförü beklemekten sıkıldı, aracının gizli çakarlarını açıp, kornaya basıp sürekli yol istemeye başladı.
Aynadan arkamdaki arabaya baktım, hiç de öyle acil görevi olan kolluk gücü mensubu imajı vermedi. Bir süreden beri de sakin sakin arka arkaya gittiğimiz gençten bir delikanlı.
Delikanlı, zaten kilitlenmiş trafikte yol verilmeyince iyice sinirlenip kornaya daha şiddetli basmaya başladı derken tam o sırada arkadan bir motorsikletli mobil trafik ekibi çıktı, delikanlı hemen çakar ışıklarını kapattı ve hiçbir şey olmamış gibi etrafı seyretmeye başladı.
Sorun bu kadar sınırlı olsa tamam diyeceğim ama biraz önce anlattığım olayda, akşam saatinde havaalanı yolu trafiğinde sağımdaki emniyet şeridinden on beşin üstünde, abartmıyorum belki yirmi çakarlı araç, trafikte sabırla bekleyen normal vatandaşlarla alay eder gibi emniyet şeridinden basıp gitti. Bu tablonun bunun ülkeye yakışan bir tablo olmadığını düşünüyorum.
Bir vatandaş olarak Sayın Emniyet Müdürü'ne konu ile ilgili birkaç sorum var:
Trafikte geçiş üstünlüğü konusuyla ilgili merak ettiğim sorular:
1) Resmi görevde olmayan resmi plakalı araçların bu ülkede özel bir geçiş üstünlüğü var mı?
2) Kamuda görevli resmi plakalı araçların içinde hangi kamuya ait araçlar mavi yanıp dönen tavan lambasını takma ve geçiş üstünlüğü hakkına sahip?
3) Bilindiği üzere herhangi bir oto elektrikçide isteyen herkes kolayca çakarlı ışık sistemi taktırabilir. Özellikle trafiğin çok yoğun olduğu saatlerde özellikle tıkalı yollarda birden bire onlarca çakarlı sivil aracın çıkmasını nasıl yorumluyorsunuz?
4) Trafikteki çakarlı sivil araçların hepsi gerçekten resmi sivil görevli araçlar mı yoksa bir takım insanlar bu işi suistimal mi ediliyor.
5) Acil hasta taşıyan ambulans ya da itfaiye gibi öncelikli geçiş üstünlüğü hakkı olan araçların geçişini tıkayarak insanların hayatlarını tehlikeye atan bu araçları nasıl engellemeyi düşünüyorsunuz?
Emin olun ki, birçok vatandaş bu konuda yapacağınız denetlemeleri bu ülkede sıradan vatandaşların haklarının da savunulduğunu gördüğü için size teşekkür edecek.
