ABD’den Rusya ve Çin’e karşı 'Üç Deniz Girişimi'

Washington, “Üç Deniz Girişimi” (ÜDG) ile Baltık Denizi’nden Adriyatik ve Karadeniz’e uzanan alanda 12 ülkeyi kontrol altında tutmak istiyor. Bu girişimin aracı enerji politikaları. Hedef Rusya’nın enerji alanındaki etkisini zayıflatmak. Bu amaçla Trump yönetimi sıvı gaz istasyonlarının inşası, doğalgaz boru hatlarının döşenmesi ve Amerikan kaya gazı satışı gibi tekliflerde bulunuyor.

ÜDG (Three Seas Initiative), 2015 yılında Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda ve Hırvatistan Başkanı Kolinda Grabar-Kitarović tarafından ilan edildi. Dubrovnik’te ilk zirvesini topladı. ÜDG, 12 Doğu Avrupa ülkesinden meydana geliyor: Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya, Çekya, Slovakya, Macaristan, Avusturya, Slovenya, Hırvatistan, Romanya ve Bulgaristan’a kadar uzanıyor. Bu girişim adını, Baltık Denizi, Akdeniz ve Karadeniz birleşiminden alıyor. Başlangıçta, Avrupa Birliği (AB)’nin doğuya doğu genişlemesi ve Doğu Batı refah düzeylerinin dengelemesi ile yardımlaşmak amacını taşıdığı ifade ediliyordu.

BERLİN'İ DIŞARIDA BIRAKIYOR

Washinton’un adımlarından bir diğeri ise, bölgede bağlantıları artan Çin’in Kuşak Yol Girişimi’ni engellemek. Örneğin geçen hafta Romanya, daha önce Çin’le anlaştığı iki nükleer reaktör inşasını ABD’ye devretti. Bölgedeki bütün bu ve benzeri gelişmelerle ABD sadece çıkarları için adım atmıyor, Doğu ve Güneydoğu Avrupa’yı kendi özel etki alanı olarak gören Berlin’i de dışarda bırakıyor. Hükümet danışmanları, ÜDG üzerinden “jeostratejik sapmaya” karşı koymak ve AB’yi dış aktörlere karşı (ABD) güçlendirmenin önemli olduğunu açıklıyor.

Alman yayın organı German Foreign Policy (GFP) son bülteninde bu gelişmeleri Bilim ve Politika Vakfı (BPV-SWP)’nın analizinden alarak yayınladı. Bütçesi Başbakanlık tarafından karşılanan BPV bu analizi mart ayında yayınladı. İncelemeye göre ÜDG, AB içerisinde jeopolitik önemi olan bir konu. Başbakanlığa danışmanlık yapan vakıf ve onun analizlerini düzenli olarak abonelere bülten olarak ileten GFP şu sonuca varıyor: AB, stratejik ve jeopolitik olarak dışardan karışan aktörlere karşı kendisini güçlendirmeli ve altyapı vb. gibi oltalarla yeni bağımlılıklara kapılmamalıdır. (Kai-Olaf Lang: Gleise, Pipelines, Autobahnen: Die neue Geopolitik der Infrastrukturen im östlichen Teil der EU. SWP-Aktuell Nr. 17. Berlin, März 2020)

RUSYA’YI KUŞATMAK İÇİN TASARLANDI

ABD kaynaklı ÜDG, 2013-14 yıllarında Ukrayna çatışmaları sırasında Romanya’ya kadar Rusya karşıtı bir devletler kuşağı olarak planlanmıştı. Kökleri Friedman’a kadar uzanıyor. Rusya’ya karşı bir set oluşturmak istendi. Şimdi de ABD ÜDG’yi bugünkü çatışma alanlarına göre uyarlıyor. ABD, Batı Asya ve Rusya’ya karşı oluşturmayı planladığı set ile Almanya’yı da dışarda bırakıyor. Bu nedenle ABD’ye karşı tedbir alınması isteniyor.

Washington ÜDG’yi başından beri boş bırakmadı. 6-7 Temmuz 2017’de Varşova’daki zirveye Trump şahsen katıldı. 2020 Şubatında da ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Münih Güvenlik Konferansı'nda ÜDG’ye 1 milyar dolara kadar destek sözü verdi. ABD Rusya’ya karşı bir devletler kuşağını sadece Baltıklar ve Polonya gibi Rusya karşıtı elite sahip ülkelerle sınırlı tutmuyor, Almanya ile iyi ilişkileri olan ülkeleri de etkilemeye çalışıyor. ABD adım atabileceği boşluklar yakalamaya çalışıyor. Bütün çabaları Rus gazının Avrupa’ya iletimini önlemek için. ABD tarafından iletilecek sıvılaştırılmış kaya gazı mevcut olandan daha pahalı olduğu için “politik destek” yoluyla önü açılmaya çalışılıyor.

DİĞER HEDEF KUŞAK YOL GİRİŞİMİ

ÜDG aynı zamanda Çin’e karşı bir girişim. Kuşak Yol Girişimi her geçen gün bu bölge ülkeleriyle ilişkilerini geliştiriyor. Çin 17 ülke ile, bu arada ÜDG ülkelerini içine alanlarla da çok yakınlaştı. Washington kelimenin tam anlamıyla Çin’in bu ülkelerle ilişkilerini sabote etmeyi hedefliyor. Bu yılın ağustos ayında Mike Pompeo, Slovenya, Avusturya, Çekya ve Polonya’yı ziyaret etti. Bu ülkeleri Çin’in 5G teknolojisinden ve Huawei’den vazgeçirmek için baskı yaptı. İki Romanya nükleer reaktörünün Çin tarafından inşasını önleyerek ABD tarafına aldırdı. Bu değişim açıktan baskı yoluyla gerçekleşti ve Almanya’nın bu gelişmede hiçbir dahli olmadı.

Yeni Dünya saflaşmasında Avrupa ülkeleri, ABD ve Avrasya arasında bocalıyor. ABD, Avrupa ülkelerini de ticaret savaşları, egemenlik haklarına müdahale ve kararlaştırılmış ittifaklarda dışarda bırakarak baskı altına almaya çalışıyor. Buna karşın Almanya liderliğindeki AB, Rusya, İran, Türkiye ve Çin’le çok yönlü ilişkilerini güçlendiriyor.