2.2 trilyon dolar 3.3 milyon işsizi dövdü!
Koronavirüs önlemlerinin ekonomiye hasarı gerçekten de büyük çıkıyor. Önce Çin verileri ardından hizmet ve imalat satınalma endeksleri keskin bir daralmanın başladığını gösteriyordu. Dün ise ABD’nin geçen haftaki işsizlik maaşı başvuruları açıklandı. 150-250 bin arasında gerçekleşmekte olan veriyi piyasalar koronavirüs önlemlerinden dolayı 1.64 milyonla rekor düzeye çıkacağını tahmin ediyordu. 21 Mart haftasında işsizlik maaşı başvuruları ise 3.28 milyonla tarihinin en yüksek düzeyine çıktı.
VERİ BÜYÜK, ETKİSİ NİYE KÜÇÜK?
-Pazartesi günkü yazımızda verinin 500 bin ile 5 milyon arasında geniş bir bantta gerçekleşmesinin tahmin edildiğini, belki de yaratacağı etkilerden dolayı açıklanmayabileceğini belirtmiştim.
-Veri açıklandı ve korkulduğu gibi yüksek çıktı. Ama piyasalarda öyle yıkıcı etki doğurmadı. Bunun da bir kaç nedeni var.
-Önce haftaya FED’in sınırsız varlık alımı yani sınırsız dolar verme operasyonunu ile başladık. FED’in en büyük ve en önemli silahıydı ve önemli bir yatıştırıcı görevi yaptı.
YARDIM VE HARCAMA PAKETİ
-Üzerine bir de hane halkına, şirketlere ve yerel yönetimlere 2.2 trilyon dolarlık yardım paketinin ABD Senatosu’ndan geçmesi eklendi.
-Dahası bu paketle bir defaya mahsus olmak üzere kişi başına 1.200 dolar, iki kişilik aileye 2.400 dolar, çocuk başına 500 dolarlık harcama çekleri üç hafta içinde adreslere postalanacak. Helikopterle para dağıtımı ABD de resmen başlıyor.
-Bunun böyle olması için zaten Cumhuriyetçiler ile Demokratlar canla başla çalıştı ve en kısa sürede uzlaştılar. 2.2 trilyon dolarlık harcama paketini büyük verinin açıklanmasına saatler kala yetiştirdiler.
VERİ ÖNCESİ POWELL’DAN KRİTİK DESTEK
-Büyük veriyi kazasız atlatmakta kritik bir destek de FED Başkanı Jerome Powell’dan geldi. NBC’nin kahvaltı saatindeki Today Show programına katılan Powell ortalığı toparlamaya çalıştı ve piyasaları yönlendirdi.
-Powell özetle şunları söyledi:
- Şubat’a kadar her şey iyiydi. Virüsle beraber yılın ikinci çeyreğinde resesyona girmiş olabiliriz. Ama bu normal bir resesyon değil. Ekonomik yavaşlama kamu sağlığına bir yatırım. Ekonomiyle ilgili temelde bir yanlış yok.
-Şu anda ekonomik gidişatı belirleyen şey virüs. İlk işin virüsün yayılmasını kontrol altına almak ve daha sonra ekonomik faaliyetlere devam etmek olduğunu düşünüyorum.
-Virüs kısa sürede kontrol altına alınırsa güven geri gelecek, ekonomi hızla toparlanacak. Bugün aldığımız önlemlerin asıl yararı o aşamada ortaya çıkacak. FED işletmelere kredi verilmesi için bir köprü oluşturmaya çalışıyor.
-FED’in daha fazla adım atması için alanı var. Agresif ve doğrudan müdahale bundan sonra da olacak.”
İŞSİZLİK REKORDA BORSALAR ÇIKIŞTA
-Kedilerin ciğere kayıtsız kalamayacakları gibi, piyasaların dikkatleri de harcama paketine, paraya döndü, işsizleri görmedi. Piyasalar 3.28 milyon işsizliği görmezden geldi, 2.2 trilyonu gördü. Para gerçekliğin, kısa vade uzun vadenin bir kez daha önüne geçti. Akşam saatlerinde ABD borsa endeksleri yüzde 4-5 arasında primliydi.
-Çünkü söz konusu olan yer Wall Street ve küresel piyasaların merkeziydi.
-Ancak aynı prim Avrupa borsalarında yoktu. Avrupa zayıf kaldı, çünkü ortaya ABD gibi mega bir paket koymadılar. Gerçi Almanya’nın 750 milyar euroluk yardım ve harcama paketi onaylandı. Ama virüs gelişmeleri daha baskındı.
-Avrupa Merkez Bankası da varlık alımlarında ülkelere koyduğu sınırları kaldırması da pek işe yaramadı.
SICAK PARADAN 1 AYDA 3 MİLYAR DOLARLIK ÇIKIŞ
-Finansal piyasalarda yaşanan sert dalgalanmalardan dolayı gelişmekte olan piyasalardan sermaye çıkışları hızlandı. Son bir ay için Uluslararası Finans Enstitüsü IIF ve IMF 72 ile 83 milyar dolar arasında rakamlar verdi.
-Türkiye’den ise son bir haftada 1 milyar dolar, son bir ayda 3 milyar dolar ve Şubat ayından 20 Mart’a kadar olan dönemde de 5 milyar dolar sermaye çıkışı gerçekleşti.
-TCMB’nin haftalık verilerine göre sermaye çakışları 13-20 Mart haftasında 1 milyar 70 milyon, 6-13 Mart haftasında 841.5 milyon dolar, 28 Şubat- 6 Mart haftasında 655.3 milyon dolar ve 21-28 Şubat haftasında 446.8 milyon dolar oldu. 4 haftanın toplamı 3 milyar 13 milyon dolara vardı.
-Finansal piyasalarda bozulmanın en şiddetli olduğu dönem de son dört hafta.
-Ancak Türkiye’den sermaye çıkışları 2019’un son haftasından itibaren kesintisiz sürüyor. Hesabı şubattan bu yana geçen 6 hafta için yaparsak, 5 milyar 26 milyon dolarlık sermaye çıkışına varıyoruz.
-Ödemeler dengesi verilerine göre de ocak ayında portföy yatırımlarından net 1 milyar 222 milyon dolarlık çıkış gerçekleşti.
-3 ayda 6 milyar doları geçen net sermaye çıkışı Türkiye’nin kriz yıllarıyla benzerlik gösteriyor.
