2020'yi Büyümeyle Kapatan İki Ülkeden Biri Olduk

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 yılı büyüme oranlarını açıkladı. Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 1,8 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 16,8 artarak 5 trilyon 47 milyar 909 milyon TL oldu.

OECD’nin açıkladığı verilere göre, 2020 yılını büyümeyle kapatan iki ülkeden biri Türkiye, diğeri de Çin oldu. 4.çeyrek büyüme oranlarını kıyasladığımızda ise Türkiye OECD ülkeleri arasında pozitif büyüyen tek ülke olarak ilk sırada yer aldı ve GSYH 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,9 arttı.

Buna rağmen açıklanan büyüme oranı, beklentilerin altında kaldı. Bunun nedenlerinden biri 2020 yılında sanayi üretiminin ciddi oranda artması ve bu artışın büyüme rakamlarını daha da yukarı taşıyabileceği beklentisiydi.

Tüm dünyayı etkisi altına alan küresel salgının yaşandığı ve neredeyse tüm ekonomik faaliyetlerin duraksadığı 2020 yılında ülkemizin böyle başarılı bir performans sergilemesi oldukça önemli. Diğer ülkelerin ekonomileri daralırken Türkiye’nin yüzde 1,8 oranında büyümüş olması sevindirici ancak özellikle ihracat yaptığımız ülkelerin (Almanya, ABD, İtalya, Birleşik Krallık, Fransa, İspanya, Hollanda) küçülen ekonomileri bize olumsuz yansıdı. Bunu, düşen ihracat rakamlarından da görebiliyoruz. 2020 yılında bir önceki yıla göre mal ve hizmet ithalatı yüzde 7,4 arttı, ihracatı ise yüzde 15,4 azaldı. Mal ve hizmet ihracatı, 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre aynı kalırken ithalatı ise yüzde 2,5 arttı.

2020 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 60 bin 537 TL, ABD doları cinsinden 8 bin 599 olarak hesaplandı. 2013 yılında bu rakam yaklaşık 12 bin 500 dolardı. Bu düşüşün temel nedeninin son 7 yıldır artan döviz kuru olduğunu söyleyebiliriz.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılında bir önceki yıla göre; finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 21,4, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 13,7, tarım sektörü yüzde 4,8, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 2,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,6, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,5 ve sanayi yüzde 2 arttı. Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 5,2, hizmetler yüzde 4,3, inşaat sektörü ise yüzde 3,5 azaldı.

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3,2 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 56,4 oldu.

Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2020 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 8,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 6,6, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 10,3 arttı.

Genel olarak bakıldığında kredi genişlemesi sayesinde hanehalklarının tüketimi ve kamu yatırımlarının büyümeye pozitif, azalan ihracatın ve hizmet sektörünün ise negatif etkisi olduğu görülüyor.