Bir BOP hamlesi daha
ABD'nin Tel Aviv'deki büyükelçiliğini geçen yıl Kudüs'e taşıyan ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin 52 yıl sonra İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tanımasının zamanının geldiğini söyledi.
İsrail, Suriye'ye ait Golan Tepeleri'ni 1967'de işgal, 1981'de ilhak etmişti. Trump, böylece Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ya da diğer ismiyle Büyük İsrail Projesi (BİP) bağlamında bir kritik adımı daha hayata geçirmek için yola çıktı.
Putin'den kritik adım
Gelişme üzerine Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya Güvenlik Konseyi'ni topladı. Toplantıda ABD Başkanı Donald Trump'ın Twitter hesabından yaptığı "52 yılın ardından ABD için, İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi" açıklaması ele alındı.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Trump'ın ifadesinin Orta Doğu'daki durumu istikrarsızlaştıracağını söyledi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi de "Bu karar zaten hassas olan bölgede yeni krizleri peşinden getirecek" dedi.
Avrupa Birliği ise Golan Tepeleri'ne ilişkin duruşunda değişiklik olmadığını açıkladı.
Erdoğan'dan Trump'a eleştiri
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İstanbul'daki İslam İşbirliği Teşkilatı toplantısında yaptığı konuşmada, ABD Başkanı Trump'ı eleştirdi.
Erdoğan, "Golan Tepeleri'nin işgalinin meşrulaştırılmasına asla izin vermeyiz. Trump'ın Golan Tepeleriyle ilgili talihsiz açıklaması bölgeyi yeni bir krizin, yeni bir gerilimin eşiğine getirmiştir" dedi.
BM'den İsrail'e hafif tokat
Bu açıklamalardan sonra konu Birleşmiş Milletler'in gündemine geldi. Pakistan'ın, İsrail'in işgal altındaki Golan Tepeleri'ndeki insan hakları durumuna ilişkin karar tasarısı, 5 çekimser, 16 aleyhte, 26 lehte oyla kabul edildi.
Kararla İsrail'e, Golan Tepeleri işgaline ilişkin BM Genel Kurulu, Güvenlik Konseyi ve İnsan Hakları Konseyi'nin tüm kararlarına uyma çağrısında bulunuluyor. Avustralya, Avusturya, Brezilya, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Danimarka, Macaristan, İzlanda, İtalya, Japonya, Slovakya, İspanya, Togo, Ukrayna ve İngiltere tasarı aleyhinde oy kullanarak, İsrail yanlısı bir tutum izledi.
Kendisi küçük, önemi büyük
Suriye'nin güneybatısında görece küçük bir alan olan Golan Tepeleri, uluslararası politikada yüzölçümünü çok aşan bir öneme sahip.
İsrail'in 1967'de Golan Tepeleri'ni ele geçirmesinin ardından bölgede yaşayan Suriyeli Arap nüfusun çoğu çatışma sırasında kaçmak zorunda kalmıştı. Savaşın sonunda bir ateşkes hattı oluşturuldu ve bölge, işgal gücü olan İsrail ordusunun denetimine geçti. İsrail çok kısa bir süre içinde Golan Tepeleri'nde Yahudi yerleşimleri inşasına başladı.
İsrail 1981 yılında tek taraflı olarak Golan Tepeleri'ni ilhak ettiğini açıkladı. Uluslararası toplum bu kararı tanımadı. Bugün uluslararası platformda İsrail işgali altındaki Suriye toprağı sayılan Golan Tepeleri'nde inşa edilen 30'u aşkın Yahudi yerleşiminde tahminen 20 bin yerleşimci yaşıyor. Bölgede ayrıca 20 bin civarında, çoğu Dürzi mezhebine mensup Suriyeli de yaşıyor.
Golan Tepeleri'nin en yüksek noktasından Suriye'nin güneyi ve 60 kilometre kadar mesafedeki başkent Şam çok rahat gözlemlenebiliyor. İşgalden önce 1948 savaşı ve 1967'deki 6 gün savaşının sonuna kadar bu tepelere egemen olan Suriye, diğer taraftaki İsrail'in kuzey bölgelerini rahatça top ateşine tutuyordu. Tepelerin ele geçirilmesi İsrail'e Suriye'nin askeri hareketlerini kontrol etmek için mükemmel bir mevzi sağlamış oldu.
Ayrıca bu coğrafya Suriye ile yeni bir savaş durumunda ideal bir tampon bölge oluşturuyor. Bunun da ötesinde su sıkıntısı çekilen bir coğrafyada Golan Tepeleri önemli bir su kaynağı. Golan'da toplanan yağmur suları Ürdün nehrini besliyor. Bölge şu anda İsrail'in su ihtiyacının üçte birini karşılıyor.
Verimli tarım arazilerine sahip Golan Tepeleri'nin volkanik toprakları ise üzüm bağları, meyve bahçeleri yetiştirmekte ve büyük baş hayvancılık için kullanılıyor. Golan Tepeleri ayrıca İsrail'in tek kayak tatil merkezini de oluşturuyor. Suriye, Golan Tepeleri'nin bir barış anlaşması ile kendisine geri verilmesini talep ediyor.